Związki kompleksowe srebra

Związki kompleksowe (koordynacyjne) to grupa związków chemicznych składających się z atomu lub jonu centralnego otoczonego przez inne atomy lub jony, zwane ligandami. Pomiędzy centrum kompleksu a ligandami występuje wiązanie koordynacyjne, pod względem własności nie różniące się od zwykłych wiązań kowalencyjnych. Ligandy powiązane z centrum kompleksu tworzą jego sferę koordynacyjną, a liczba ligandów to tzw. liczba koordynacyjna. W poniższych doświadczeniach zbadamy własności kompleksowych połączeń srebra.

W pierwszym eksperymencie otrzymamy osady halogenków srebra, a następnie rozpuścimy je. Do wykonania próby potrzebne będą roztwory azotanu(V) srebra AgNO₃ (fotografia 1), chlorku sodu NaCl, bromku potasu KBr, jodku potasu KI oraz stężona woda amoniakalna NH_3aq i stężony roztwór kwasu azotowego(V) HNO₃. Po wprowadzeniu do probówek z roztworem AgNO₃ roztworów soli chlorowców dochodzi do wytrącenia osadów (fotografia 2):

a) chlorku srebra (biały):

b) bromku srebra (żółtawy):

c) jodku srebra (żółty):

Następnie do każdej z probówek dodajemy stężoną wodę amoniakalna, co prowadzi do rozpuszczenia osadu w probówce z AgCl, w pozostałych naczyniach osady się nie rozpuszczają (fotografia 3):

W wyniku reakcji powstaje kompleksowy jon ? kation diaminasrebra, który tworzy rozpuszczalne połączenie z anionami chlorkowymi. Osady AgBr i AgI są znacznie trudniej rozpuszczalne niż AgCl i zdolność tworzenia kompleksu przez amoniak jest niewystarczająca, aby przeprowadzić je do roztworu (osady mogą zmienić kolor na biały).

Na zawartość pierwszej probówki działamy roztworem HNO₃ (stężony roztwór kwasu rozcieńczony wodą w stosunku 1:1), co powoduje zmętnienie zawartości naczynia (fotografia 4) i ponowne wytrącenie osadu AgCl (fotografia 5). Efekt spowodowany jest rozkładem kompleksu przez mocny kwas:

Uwolnione jony srebra natychmiast reagują z jonami chlorkowymi, ponownie tworząc osad chlorku srebra.

Ciąg dalszy tego artykułu znajdziesz w styczniowym numerze magazynu Młody Technik