Narty, deski i technologie narciarskie
3000 p.n.e. Najstarsze rysunki nart pojawiają się na malowidłach skalnych zrobionych w Rødøy, w Norwegii.
1500 p.n.e. Z tego okresu pochodzą najstarsze znane narty europejskie. Znaleziono je w szwedzkiej prowincji Ångermanland. Miały 111 cm długości i 9,5 do 10,4 cm szerokości. W okolicach końców ich grubość wynosiła ok. 1 cm, a na końcach, pod stopą, ok. 2 cm. W środkowej części znajdowało się wyżłobienie zabezpieczające stopę przed wysuwaniem się na boki. Nie były to narty służące do zjazdów, a raczej rodzaj powiększenia podeszwy, zabezpieczający przed zapadaniem się w śniegu.
400 p.n.e. Pierwsza pisemna wzmianka o nartach. Jej autorem był grecki historyk, eseista i dowódca wojskowy Xenophon. Powstała po powrocie z wyprawy do Skandynawii.
1713 Pierwsza wzmianka o użyciu przez narciarza dwóch kijów.
1733 Pierwsza publikacja dotycząca narciarstwa. Jej autorem był norweski wojskowy Jen Henrik Emahusen. Książkę napisano w języku niemieckim, zawierała szereg informacji na temat budowy nart i techniki narciarskiej.
1868 Norweski rolnik i stolarz Sondre Norheim, z zasłużonej dla rozwoju narciarstwa prowincji Telemark, rewolucjonizuje technikę narciarską – opracowuje nową koncepcję nart. Mają od 2 do 2,5 m długości i zmienną szerokość: w okolicy czuba wynosi ona 89 mm, w talii 70 mm, a przy piętce 76 mm. Ten model geometrii nart króluje w projektowaniu sprzętu przez następne 120 lat. Norheim opracował również nowatorski sposób mocowania nart. Do znanych już pasków mocujących stopę w okolicach palców doczepił cięgno wykonane z poskręcanych korzeni brzozowych, obejmujące okolice pięty. W ten sposób powstał pierwowzór wiązań telemarkowych, zapewniających swobodną możliwość przemieszczania się pięty w płaszczyźnie góra-dół, a jednocześnie zabezpieczających przed przypadkowym zgubieniem narty podczas zmian kierunku lub skoków.
1886 W Norwegii powstaje pierwsza wytwórnia narciarska. Wraz z jej rozwojem zaczął się wyścig technologiczny. Najpierw zaczęto wytwarzać narty z prasowanego drewna sosnowego, dużo lżejszego niż orzech czy jesion.
1888 Norweski oceanograf i badacz polarny Fridtjof Nansen (1861-1930) odbywa na nartach wyprawę w głąb Grenlandii. W 1891 r. ukazał się opis jego wyprawy – książka „Na nartach przez Grenlandię”. Publikacja w wielkim stopniu przyczyniła się do rozpowszechnienia narciarstwa w świecie. Nansen i jego historia stały się inspiracją dla kolejnych postaci ważnych w historii nart, np. Mathiasa Zdarsky’ego.
1893 Powstają pierwsze narty wytwarzane techniką warstwową. Ich konstruktorami byli projektanci norweskiej firmy H.M. Christiansen. Jako bazy używali standardowych, twardych surowców, czyli orzecha lub jesionu, które łączyli z lekkim ale sprężystym drewnem świerkowym. Pomimo swojej niewątpliwej innowacyjności pomysł spalił na panewce. Całą koncepcję zburzył brak odpowiedniego kleju, który zapewniałby jednocześnie mocne zespolenie elementów, sprężystość i wodoodporność.
1894 Fritz Huitfeldt konstruuje metalowe szczęki przytrzymujące przód buta do narty. Stały się później znane jako wiązania Huitfeldta i były aż do końca lat 30. XX w. najbardziej popularnym sposobem mocowania przedniej części buta do nart. Przód wiązania składał się z jednego elementu, na stałe przymocowanego do narty, z dwoma wygiętymi w górę „skrzydłami”, przez które przeciągnięty był pasek mocujący przód buta. Piętę mocowano za pomocą kabla przepuszczonego przez przelotki znajdujące się na bokach narty. Produkt nosił nazwę Kandahar Cable Binding.
koniec XIX w. Mathias Zdarsky, Czech mieszkający w Austrii, uznawany za ojca współczesnego narciarstwa alpejskiego, opracowuje metalowe wiązania umożliwiające doskonalenie techniki zjazdów narciarskich. Zbudowane były z metalowej płyty zamontowanej w przedniej części na zawiasie do narty. Do płyty przy pomocy pasków mocowano but narciarski, a ruch płyty z butem do góry ograniczony był działaniem sprężyny, umieszczonej przed wiązaniem, wywierającej wpływ na ruchomą płytę w przedniej części. Zdarsky pracował nad technikami jazdy w górach i dostosowaniem długości nart do warunków alpejskich. W późniejszym okresie wprowadził także stosowanie dwóch kijów zamiast jednego, długiego. W tym okresie rodzi się narciarstwo masowe, niosące ze sobą konieczność wyprodukowania coraz większej ilości nart, w coraz lepszej technologii.
1928 Pochodzący z Salzburga Austriak Rudolph Lettner po raz pierwszy stosuje metalowe krawędzie. Ówczesne narty z racji swojej drewnianej konstrukcji łatwo ulegały uszkodzeniom mechanicznym ślizgu i ścianek bocznych podczas kontaktu z kamieniami oraz ze sobą nawzajem. Lettner postanowił temu zaradzić, mocując do drewnianych nart pasy z cienkiej blachy stalowej. Osiągnął swój cel, narty stały się lepiej ochronione, ale główną zaletą jego innowacji stał się swego rodzaju efekt uboczny. Lettner zauważył bowiem, że wzmacniane stalą krawędzie dają znacznie większe możliwości w jeździe, zwłaszcza na twardym stoku.
1928 Dwóch konstruktorów, niezależnie od siebie, zademonstrowało pierwszy w pełni udany model nart o konstrukcji warstwowej (po niezbyt szczęśliwej wspomnianej konstrukcji Christiansena z końca XIX w.). Pierwszy z nich, Bjoern Ullevoldsaeter, pracował w Norwegii. Drugi, George Aaland, w amerykańskim Seattle. Narty składały się z trzech warstw. Tym razem zastosowano kleje odporne na wilgoć i dostatecznie elastyczne, co powodowało, że poszczególne warstwy tworzyły integralną całość, bez zbytnich skłonności do rozwarstwiania się.
1929 Za pierwszy wynalazek przypominający obecnie znane deski snowboardowe uważa się kawałek sklejki, na którym przy asekuracji nóg sznurem i lejcami próbował zjeżdżać M.J. „Jack” Burchett.
1934 Powstaje pierwsza całkowicie aluminiowa narta. W 1945 r. firma Chance Aircraft stworzyła aluminiowo-drewnianą konstrukcję typu „sandwich”, o nazwie Metallite, i wykorzystała ją przy budowie samolotów. Trzej inżynierowie, Wayne Pierce, David Richie i Artur Hunt, użyli tego tworzywa do konstrukcji aluminiowych nart z drewnianym rdzeniem.
1936 Początek produkcji nart warstwowych w Austrii. Firma Kneissl opracowała pierwszy model Kneissl Splitklein, stając się pionierem nowoczesnych technologii narciarskich.
1939 Były sportowiec z Norwegii, Hjalmar Hvam, konstruuje w Stanach Zjednoczonych nowy typ wiązania, pierwszego z możliwością wypięcia. Wyglądało podobnie do współczesnych. Miało szczęki zachodzące na wystającą część zelówki buta, zaklinowane w jego wycięciach. Wewnętrzny mechanizm utrzymywał zaczep w pozycji centralnej tak długo, jak tylko siły działające na niego były równoległe z osią narty, a but był dociskany do wiązania
1947 Amerykański inżynier lotnictwa Howard Head opracowuje pierwszy „metal sandwich”, składający się z aluminium oraz lekkiego rdzenia z tworzywa sztucznego w postaci przestrzennych plastrów miodu. Po serii prób i błędów powstały narty z rdzeniem ze sklejki, ciągłymi stalowymi krawędziami oraz ślizgiem odlewanym z fenolowego tworzywa sztucznego. Rdzeń zespolony był z aluminiowymi warstwami metodą ciśnieniowego klejenia na gorąco. Całość wykończono ściankami bocznymi ze sztucznego tworzywa. Ten sposób budowy nart rządzić będzie przez następne dekady.
1950 Pierwsze bezpiecznikowe wiązania z przodu i tyłu buta, wyprodukowane przez firmę Cubco (USA). Po udoskonaleniu stały się pierwszymi wiązaniami zapinanymi na zatrzask, przez wdepnięcie pięty buta. Dwa lata później pojawiły się pierwsze bezpiecznikowe przody wiązań Markera (Duplex).
1955 Pojawia się pierwszy polietylenowy ślizg. Wprowadziła go austriacka firma Kofler. Polietylen praktycznie od razu zastąpił stosowane do tej pory 1952 Powstaje pierwsza narta z zastosowaniem włókien szklanych – Bud Philips Ski.żywice. Przeważał nad nimi pod każdym względem. Nie powodował lepienia się śniegu do narty i miał wystarczający poślizg w każdych warunkach. Wyeliminowało to potrzebę stosowania smaru. Najważniejsza jednak była możliwość szybkiej i taniej regeneracji ślizgu poprzez wypełnianie ubytków stopionym polietylenem.
1959 Na rynek weszła pierwsza w pełni udana konstrukcja z zastosowaniem włókien węglowych. Idea produktu opracowana została przez Freda Langendorfa i Arta Molnara w Montrealu. Tak zaczęła się era konstrukcji „sandwich” opartej na włóknach węglowych.
1962 Powstają jednoosiowe wiązania Look Nevada II, ze swoimi długimi skrzydłami przednich uchwytów, które trzymały górną część przodu buta. Opatentowany projekt pozostał podstawą przednich jednostek wiązań Looka przez następne 40 lat.
1965 Sherman Poppen wymyśla snurfery – zabawkę dla dzieci, którą uważa się dziś za pierwsze deski do snowboardu. Były to dwie przykręcone do siebie zwykłe narty. Autor nie poprzestał jednak na tym – aby łatwiej panować nad deską, wywiercił na dziobie dziurę i przeciągnął przez nią sznurek zakończony uchwytem na dłoń.
1952 Powstaje pierwsza narta z zastosowaniem włókien szklanych – Bud Philips Ski.
1968 Jake Burton, fanatyk snurferów, udoskonalił wynalazek Poppena, montując na desce tasiemki na buty. Dopiero jednak w 1977 r., po skończeniu college'u, zaczął produkować opatentowane przez siebie deski z wiązaniami, pod nazwą Burton Boards. Równolegle, niezależnie od Burtona, nad śnieżną deską pracował Tom Sims – gwiazda skateboardu. Chcąc przez cały rok jeździć na desce, Sims w zimie odkręcał kółka od skateboardu i ruszał na stok. Stopniowo udoskonalał śnieżny skateboard, przesiadł się na dłuższy i swobodniejszy w prowadzeniu, a w 1978 r. otworzył razem z Chuckiem Barfootem manufakturę. Obecnie Sims Snowboards, jak również Burton Boards, należą do najważniejszych producentów sprzętu snowboardowego.
1975 Firma Marker wprowadza system mocowania przodu buta – M4, i tyłu – M44 (skrzynkowy).
1985 W deskach snowboardowych firm Burton i Sims pojawiają się metalowe krawędzie. Kończy się era wpływu snurfingu, a technologia wytwarzania staje się bardziej podobna do narciarskiej. Powstaje też pierwsza deska freestylowa (Sims) oraz carvingowa (Gnu), na której skręca się poprzez wywieranie nacisku na krawędzie, a nie ześlizg.
1989 Firma Volant wprowadza do produkcji pierwsze w historii stalowe narty.
1990 Na początku lat 90. firmy Kneissl i Elan wypuściły prototypy mocno taliowanych nart produkowanych seryjnie. Okazały się wielkim sukcesem, a inne firmy oparły swoje konstrukcje w kolejnych sezonach na tym właśnie pomyśle. Modele SCX Elana i Ergo Kneissl zapoczątkowały erę głęboko taliowanych nart carvingowych.
