iZotope RX7 - system do naprawy i edycji dźwięku

Co da się zrobić z dźwiękiem w postaci cyfrowej? Niemal wszystko, choć finalne brzmienie - zwłaszcza jeśli chodzi o dźwięki, które znamy z rzeczywistości, szczególnie o mowę - może po takiej obróbce okazać się nienaturalne. Jedną z firm, która oferuje w tym zakresie najczęściej i najchętniej stosowane przez profesjonalistów produkty, jest amerykańska iZotope Inc. Jej programy w swoich segmentach zastosowań praktycznie wyznaczają tzw. przemysłowy standard - podobieństwo do Adobe na rynku grafiki wydaje się tu oczywiste. Ozone odgrywa istotną rolę w zastosowaniach związanych z profesjonalną finalizacją dźwięku i postprodukcją, Neutron to zestaw znakomitych narzędzi do kreacji i miksu, a RX sprawdza się wszędzie tam, gdzie trzeba coś naprawić.

Struktura

Od czasu debiutu w 2007 r. RX systematycznie rozszerza zakres swoich możliwości, pod względem ingerencji w materiał audio sięgając tam, gdzie mało kto odważy się nawet spojrzeć. Implementacja w wersji 7 tak modnej obecnie technologii uczenia maszynowego oznacza w tym wypadku możliwość dokonania zmian proporcji instrumentów w już gotowym miksie, jeszcze skuteczniejsze usuwanie różnego typu artefaktów i zanieczyszczeń dźwięku czy wreszcie coraz odważniejszą implementację technik pracy automatycznej.

Sercem systemu RX7 jest samodzielnie pracujący edytor audio, w którym można uruchamiać nie tylko moduły iZotope, ale też zewnętrzne wtyczki. Z kolei większość modułów RX jest dostępna także jako wtyczki VST/AU/RTAS, pozwalając na ich wykorzystanie w innych edytorach i programach DAW. Mamy również specjalną wtyczkę VST, umożliwiającą eksport całego pliku lub jego fragmentu z innego edytora (np. Adobe Audition) do RX7 i jego import po dokonaniu naprawy. To bardzo przydatna funkcja w kontekście możliwości edytora iZotope w zakresie edycji spektralnej. W jej ramach możemy w widoku spektrum dokonywać takiej samej edycji, jak w klasycznym widoku amplitudowym, co przenosi nas w zupełnie inny wymiar pracy z dźwiękiem, dając praktycznie nieskończone możliwości przy oczyszczaniu, a nawet kreacji, audio.

Wśród wielu innych funkcji RX7 oferuje moduły De-rustle (redukcja szelestów), Dialogue isolate (izolacja głosu od dźwięków otoczenia) i Variable Pitch (zmiana wysokości dźwięku z zachowaniem składu formantowego).

Moduł Music Rebalance pozwala dość sprawnie i z dobrą jakością zmienić proporcje w już gotowym nagraniu, a także wyizolować takie elementy aranżacji, jak wokal, bas, perkusja oraz instrumenty harmoniczne.

Usuwanie wokalu?

To, co najbardziej istotne w RX7, to nowości, z których na pierwszy plan wysuwa się Music Rebalance. Sam moduł wygląda niegroźnie, ale jego możliwości są niesamowite. Wyposażono go w zestaw algorytmów separacji, pozwalających wpływać na głośność partii wokalnej, basu, perkusji oraz pozostałych instrumentów, tu określanych jako Other (w domyśle chodzi o gitary, instrumenty klawiszowe itp.). Regulacji podlega czułość każdego z tych algorytmów oraz poziom głośności danej partii. Działa to zaskakująco sprawnie i w wielu wypadkach pozwala skutecznie wpłynąć na proporcje tych elementów w miksie. Co więcej - izolacja poszczególnych składowych umożliwia ich wykorzystanie np. w remiksach, pod kątem karaoke czy w nieco bardziej ambitnych zastosowaniach związanych z rewitalizacją nagrań. Jeśli zatem, Czytelniku, szukałeś programu, który pozwala usunąć wokal z jakiejś piosenki, do której sam chciałbyś zaśpiewać, to iZotope RX7 jest pierwszym tego typu narzędziem, które dokona tego na poziomie profesjonalnym.

Inne opcje

Dialoque Contour sprawdza się w sytuacjach, gdy trzeba dopasować głoski lub wyrazy, które po montażu brzmią w sposób niejednolity.

Dialogue Contour pozwala na zaaplikowanie mikrozmian w zakresie wysokości dźwięku i składu formantowego w ramach sąsiadujących głosek lub wyrazów, pozwalając w sporej mierze wyeliminować problemy z materiałem mówionym po jego montażu. Zdarza się wówczas, że pojedyncze elementy nie pasują do siebie intonacją i całość ewidentnie brzmi jak po mało profesjonalnej obróbce. Teraz można to bardzo zgrabnie skorygować, choć jak w przypadku każdego typu narzędzi do tak inwazyjnej obróbki konieczne są wprawa i doświadczenie. Nieumiejętnie ustawiając punkty odstrojenia, spowodujemy powstawanie trzasków i stuków, nawet przy wyższych ustawieniach wygładzającego charakterystykę odstrojenia Curve. W tym wypadku także można to skorygować w absolutnie niezastąpionym edytorze spektrum.

Dialoque De-reverb to odmiana znanego już procesora De-reverb, dostosowana do pracy z głosem. Sam De-reverb jest najlepszym znanym mi narzędziem do nieinwazyjnej i przejrzystej brzmieniowo redukcji pogłosu w materiale audio, ale jego prawidłowe użycie wymaga sporego doświadczenia, ponieważ działa on czteropasmowo. Dialoque De-reverb jest pod tym względem znacznie prostszy, a jego sprofilowanie pod kątem głosu nie tylko uprościło obsługę, ale w tego typu zastosowaniach poprawiło skuteczność. W mojej opinii to wtyczka typu must have dla osób nagrywających dźwięk na planie czy lektorów lub wokalistów, w miejscach o nie do końca doskonałej akustyce.

Variable Time przypomina wyglądem Dialoque Contour, ale w jego przypadku edycja krzywej odnosi się do czasu - można poszczególne segmenty dźwięku przyspieszać albo zwalniać w sposób płynny lub skokowy. Algorytm działa sprawnie w zakresie do 50%, a przy głębszych ustawieniach siłą rzeczy muszą się pojawić artefakty, zwłaszcza przy zwalnianiu. Niemniej efektywność tego narzędzia należy ocenić bardzo wysoko. Warto wspomnieć, że po zastosowaniu obróbki czasowej proporcjonalnie zmienia się także długość całego materiału audio.

Edycja widma daje bezpośredni dostęp do struktury dźwięku. Widząc rozkład poszczególnych harmonicznych, zakłóceń oraz składowej szumowej, możemy oczyścić dźwięk z najwyższą precyzją, nie naruszając jego integralności.

Uczenie maszynowe

Repair Assistant to bardzo przydatna funkcja, pozwalająca oszczędzić sporo czasu przy obróbce mniej krytycznych brzmieniowo materiałów. Dokonuje ona analizy pliku (z wcześniejszym wyborem, czy jest to głos, muzyka, czy inny materiał), a następnie proponuje zastosowanie kilku opcji obróbki z uwzględnieniem różnego typu narzędzi. Po dokonaniu wyboru jednej z trzech opcji otwiera się okno Module Chain, w którym zyskujemy dostęp do każdego procesora, z możliwością zmiany jego ustawień i odsłuchania efektów pracy.

Jakkolwiek nic nie zastąpi analizy materiału poprzez jego uważny odsłuch, to w większości przypadków Repair Assistant sprawdza się doskonale i często za jego pośrednictwem możemy uzyskać lepsze efekty niż przy obróbce ręcznej.

Asystent naprawy dźwięku skanuje materiał i na bazie wyników analizy prezentuje użytkownikowi kilka opcji pozwalających usunąć wykryte wady.

Podsumowanie

RX7 to bardzo poważny skok do przodu, jeśli chodzi o funkcjonalność tego i tak już niemal doskonałego narzędzia do naprawy dźwięku. Cały czas jest to jednak system przeznaczony dla zawodowców, którzy potrafią wykorzystać jego wszystkie możliwości, z edycją spektralną włącznie. W swojej podstawowej opcji RX7 Elements daje nam do dyspozycji kilka podstawowych narzędzi, ale już sam edytor spektrum jest wart tego, by zaopatrzyć się w ten program. W RX7 Advanced natomiast mamy wszystko to, co w zakresie pracy z dźwiękiem oferuje współczesna technika cyfrowa.

Podziwiając możliwości nowoczesnej technologii audio, trzeba jednak uczciwie zaznaczyć, że pewnych prac nie można zrealizować z pełnym sukcesem. Próbowałem niedawno przetworzyć materiał nagrany dyktafonem na dużej auli wykładowej do takiej postaci, by mógł on być wykorzystany do transkrypcji za pośrednictwem automatycznych narzędzi do zamiany dźwięku na tekst. I choć samą zrozumiałość mowy można znacząco poprawić, to już algorytmy STT (speach-to-text) z tak spreparowanym materiałem nie chcą efektywnie współpracować. No cóż, człowiek z człowiekiem dogada się prawie zawsze, a komputer z komputerem już niekoniecznie.

Co nie zmienia faktu, że jeśli chodzi o naprawę dźwięku iZotope RX7 jest obecnie najbardziej wyrafinowanym i najdoskonalszym systemem powszechnie dostępnym pod postacią oprogramowania komercyjnego.

ceny: 495 zł (RX Elements), 1589 zł (RX7 Standard), 4799 zł (RX7Advanced); producent: iZotope, www.izotope.com