Rekord termojądrowy w tokamaku JET

Rekordową ilość 69 megadżuli energii udało się uzyskać w eksperymencie syntezy termojądrowej przeprowadzonym w europejskim ośrodku JET (Joint European Torus) ulokowanym na terenie Wielkiej Brytanii. Uzyskany wynik stanowi zarazem dwudziestokrotność rekordu energii osiągniętego w zeszłym roku w innym termonuklearnym ośrodku - amerykańskim National Ignition Facility.

JET to tokamak (ros. тороидальная камера с магнитными катушками, toroidalnaja kamiera s magnitnymi katuszkami), czyli urządzenie do przeprowadzania kontrolowanej reakcji termojądrowej z komorą w kształcie torusa. Dzięki elektromagnesom tworzony jest pierścień plazmy. Komora wypełniona jest zjonizowanym gazem (deuterem albo mieszaniną deuteru i trytu). Zmienne pole magnetyczne pochodzące z transformatora indukuje prąd elektryczny w pierścieniu gazu. Prąd ten powoduje wyładowania w gazie.

Zachodzi jeszcze większa jego jonizacja i ogrzewanie. W końcu tworzy się gorąca plazma. Ma być utrzymana wewnątrz pierścienia dzięki silnemu polu magnetycznemu. Utrzymanie stabilności tej plazmy to jedno z największych wyzwań w pracach na kontrolowaną syntezą termojądrową.

JET rozpoczął działalność w 1983 r. i zakończył swoje eksperymentalne operacje w grudniu 2023 r., więc ostatni wynik jest triumfalnym podsumowaniem historii tokamaka. W ciągu 40 lat swojej działalności ustanowił wiele rekordów. Finalny wynik, zgodnie z tonem komentarzy to nie jedynie mocny akcent końcowy, lecz otwarcie dla nowych projektów, dający nadzieję na osiągnięcie poziomu komercyjnej produkcji z syntezy termojądrowej.

Źródło: gizmodo.com, Fot. Wikimedia Commons

Mirosław Usidus