Zanim narodził się IBM - Herman Hollerith
Herman Hollerith (1) urodził się w 1860 roku w Buffalo, w stanie Nowy Jork, jako syn niemieckiego imigranta Georga Holleritha, nauczyciela z Grossfischlingen, w Nadrenii-Palatynacie. Od dzieciństwa wykazywał zainteresowanie mechaniką i elektrycznością. Miał też duszę wynalazcy. W 1875 roku rozpoczął naukę na City College of New York, a w 1879 roku ukończył Columbia School of Mines z tytułem inżyniera górnika.
W ciągu następnej dekady krótko wykładał w Massachusetts Institute of Technology w Cambridge, eksperymentował z typami hamulców pneumatycznych i pracował dla Urzędu Patentowego w Waszyngtonie.
Zbawca statystyków spisowych
Wkrótce też został asystentem swojego nauczyciela z college’u, Williama P. Trowbridge’a, pomagając mu przy pracach nad spisem ludności. Powierzono mu zadanie opracowania metody szybszego i dokładniejszego przetwarzania danych statystycznych, które wcześniej były zbierane i liczone ręcznie.
Tworząc rozwiązanie tego problemu, inspirował się systemem kodowania informacji za pomocą dziurek perforowanych w kartonowych kartach, który był już znany i stosowany przez operatorów telegrafu i kolei. Wpadł na pomysł, że dane można reprezentować za pomocą dziurki lub jej braku w określonym miejscu na karcie, a następnie odczytywać te wartości w sposób zautomatyzowany za pomocą urządzenia elektrycznego.
Swój wynalazek maszyny do tabulacji danych Hollerith opatentował w 1884 roku (2). Opracowana przez niego maszyna składała się z trzech głównych elementów: czytnika kart perforowanych, licznika elektrycznego i sortownika kart. Czytnik umieszczał karty pod zestawem metalowych igieł, które stykały się z elektrodami pod kartą, jeśli w danym miejscu była dziurka. W ten sposób czytnik kart generował sygnały elektryczne, które były przekazywane do licznika elektrycznego. Ten zliczał sygnały elektryczne i wyświetlał wyniki na zestawie tarcz. Sortownik kart był urządzeniem, które rozdzielało karty na różne skrzynki w zależności od wartości określonego pola na karcie.
W 1888 roku Hollerith wziął udział w konkursie na najlepszy system tabulacji danych do wykorzystania w spisie ludności zaplanowanym na 1890 rok. Jego system okazał się znacznie lepszy od dwóch konkurencyjnych systemów, tabulując dane o ponad dziesięciu tysiącach ludzi w 5,5 godziny, w porównaniu z czasami pracy sięgającymi wiele dziesiątek godzin w innych systemach. Hollerith otrzymał kontrakt na dostarczenie swoich maszyn do spisu. Operacja spisowa zakończyła się dużym sukcesem. Do końca 1890 roku wyliczono liczbę ludności - 62 622 250 - a pełna tabulacja wszystkich danych została zakończona w ciągu dwóch lat. System Holleritha pozwolił zaoszczędzić czas i pieniądze, a także zwiększyć dokładność i zakres danych statystycznych.
W 1896 roku Hollerith założył firmę o nazwie Tabulating Machine Company (w 1905 r. przemianowana na The Tabulating Machine Company), z siedzibą w Nowym Jorku, która produkowała i wynajmowała maszyny do tabulacji danych. Firma Holleritha pozyskała wielu klientów nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w Europie, gdzie jego system był szeroko stosowany do celów statystycznych (3), takich jak spisy ludności, wybory, podatki, ubezpieczenia i transport. Wiele dużych biur spisowych na całym świecie jak również dużych firm ubezpieczeniowych dzierżawiło jego sprzęt i kupowało jego karty. Maszyny Holleritha były wykorzystywane w spisach powszechnych w Anglii i Walii, Włoszech, Niemczech, Rosji, Austrii, Kanadzie, Francji, Norwegii, Puerto Rico, na Kubie i Filipinach, a także ponownie w spisie w USA z 1900 roku.
Ojciec założyciel informatyki binarnej
W 1911 roku firma Holleritha połączyła się z trzema innymi firmami, Computing Scale Company, International Time Recording Company i Bundy Manufacturing Company, tworząc Computing-Tabulating-Recording Company (CTR). W 1924 roku CTR zmieniła nazwę na International Business Machines, IBM (4), i stała się jedną z największych firm XX wieku. Hollerith był członkiem zarządu IBM do 1929 roku, kiedy to zmarł na zawał serca w Waszyngtonie. Do 1933 r. nazwa The Tabulating Machine Company zniknęła, ponieważ spółki zależne zostały przejęte przez IBM.
Dzięki swoim wynalazkom osiągnął znaczny sukces finansowy. Jego firma miała kapitał początkowy 100 tysięcy ówczesnych dolarów, z czego Hollerith posiadał 502 akcje o nominale 100 USD każda. W 1911 roku sprzedał swoją firmę za 2,3 miliona, co odpowiada około 63 milionom USD w 2020 roku. Hollerith później nie zainwestował w IBM.
Był osobą o wielu zainteresowaniach i pasjach. Oprócz swojej pracy nad maszynami do tabulacji danych, interesował się również mechaniką, elektrycznością, inżynierią górniczą, statystyką, koleją i patentami. Według jednego ze źródeł, Hollerith lubił spędzać czas na łodziach i jachtach, a także grać w szachy i brydża. Miał też hobby związane z rolnictwem i hodowlą zwierząt, takie jak pszczoły, kury i krowy. Hollerith był także aktywnym członkiem kilku organizacji naukowych i zawodowych, takich jak American Statistical Association, American Institute of Electrical Engineers, American Society of Mechanical Engineers i National Geographic Society.
W 1890 roku ożenił się z Lucią Beverly Talcott. Miał z nią sześcioro dzieci, czterech synów i dwie córki. Jego syn Herman Talcott Hollerith był inży-nierem elektrykiem i pracował dla IBM. Charles Talcott Hollerith był z kolei matematykiem i profesorem na Uniwersytecie Columbia. Richard Hollerith był inżynierem mechanicznym i wynalazcą. John Randolph Hollerith był inżynierem chemicznym i pracował dla DuPont. Jedna z jego córek, Lucia Hollerith, była nauczycielką i pisarką, a także ciotką pisarza Gore’a Vidala, druga, Nannie Talcott Hollerith - lekarką i naukowcem specjalizującym się w badaniach w dziedzinie medycyny.
Jest uważany za jedną z kluczowych postaci w historii przetwarzania danych. Jego wynalazek maszyny do tabulacji danych za pomocą kart perforowanych jest powszechnie uważany za początek ery mechanicznego kodu binarnego, półautomatycznego, a następnie w pełni zautomatyzowanego systemu przetwarzania danych.
Oprócz wielu innowacji technicznych, takich jak kodowanie danych za pomocą dziurek, sortowanie i sumowanie danych za pomocą prądów elektrycznych, użycie standardowych rozmiarów kart i złączy, Hollerith wdrożył również innowacyjny model biznesu polegający na wynajmie maszyn zamiast ich sprzedaży. Przyczynił się do rozwoju nauki, statystyki, inżynierii elektrycznej i informatyki, a jego nazwisko jest upamiętnione w jednostce pomiaru ilości informacji, tzw. stałej Holleritha.
Mirosław Usidus
