Naturalne wskaźniki pH
Do wykonania doświadczeń potrzebne będzie kilka roztworów o różnym pH. Otrzymamy je rozcieńczając kwas solny HCl (pH 3-4% roztworu wynosi 0) oraz roztwór wodorotlenku sodu NaOH (4% roztwór ma pH równe 14). Woda destylowana, której również użyjemy, posiada pH wynoszące 7 (środowisko obojętne). W badaniach wykorzystamy sok z czerwonych buraczków, sok z czerwonej kapusty, sok z czarnych jagód oraz napar z herbaty.
Do probówek zawierających sporządzone roztwory oraz wodę destylowaną wkraplamy odrobinę soku z czerwonych buraczków (fotografia 1). W roztworach kwaśnych przybiera on intensywnie czerwone zabarwienie, w roztworze obojętnym i zasadowym barwa staje się brunatna, przechodząc w żółty odcień (fotografia 2). Ten ostatni kolor jest efektem rozkładu barwnika w silnie alkalicznym środowisku. Substancja odpowiedzialna za zmiany koloru soku buraczanego, to betanina. Zakwaszenie barszczu lub sałatki z buraczków jest kulinarną „sztuczką” nadającą potrawie apetyczną barwę.
Próbę z sokiem z czerwonej kapusty wykonujemy w analogiczny sposób (fotografia 3). W roztworze kwaśnym sok barwi się jasnoczerwono, w obojętnym jest jasnofioletowy, a w zasadowym – zielony. Również w tym przypadku silna zasada powoduje rozkład barwnika – ciecz w probówce zabarwia się na żółto (fotografia 4). Substancje, które zmieniają kolor to antocyjany. Skropienie sałatki z czerwonej kapusty sokiem z cytryny nadaje jej atrakcyjny wygląd.
Kolejny eksperyment wymaga soku wyciśniętego z czarnych jagód (fotografia 5). Czerwonofioletowa barwa zmienia się na czerwoną w środowisku kwaśnym, w zasadowym staje się zielona, a w silnie alkalicznym – żółta (rozkład barwnika) (fotografia 6). Także i w tym przypadku antocyjany odpowiadają za zmiany koloru soku.
Napar z herbaty również może służyć jako wskaźnik odczynu roztworu (fotografia 7). W obecności kwasów barwa staje się słomkowożółta, w środowisku obojętnym jest jasnobrązowa, a w zasadowym – ciemnobrunatna (fotografia 8). Za zmianę barwy naparu odpowiadają pochodne taniny, nadające herbacie charakterystyczny cierpki posmak. Dodatek soku z cytryny powoduje znane wszystkim rozjaśnienie barwy naparu.
Warto samodzielnie przeprowadzić próby także z innymi naturalnymi wskaźnikami – wiele soków i wywarów roślinnych zmienia barwę pod wpływem zakwaszenia lub zalkalizowania środowiska.
Obejrzyjcie to na filmie:
