Reakcje związków rtęci

Reakcje związków rtęci
e-suplement
Metaliczna rtęć oraz jej związki mają silne działanie toksyczne na organizmy żywe. Dotyczy to zwłaszcza związków dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Należy zachować dużą ostrożność podczas eksperymentowania z połączeniami tego wyjątkowego pierwiastka (rtęć jako jedyny metal w temperaturze pokojowej występuje w stanie ciekłym). Przestrzeganie podstawowych ?przykazań chemika? umożliwi bezpieczne przeprowadzenie kilku eksperymentów ze związkami rtęci.

W pierwszym doświadczeniu otrzymamy amalgamat glinu (roztwór tego metalu w ciekłej rtęci). Do wykonania próby potrzebny będzie roztwór azotanu(V) rtęci(II) Hg(NO3)2 oraz kawałek aluminiowego drutu (fotografia 1). Aluminiowy pręcik (starannie oczyszczony z nalotów) umieszczamy w probówce z roztworem rozpuszczalnej soli rtęci (fotografia 2). Już po chwili możemy zaobserwować wydzielanie pęcherzyków gazu z powierzchni drutu (fotografia 3 i 4). Po wyjęciu pręcika z roztworu okazuje się, że glin pokrył się puszystym nalotem, a dodatkowo możemy także zauważyć kuleczki metalicznej rtęci (fotografia 5 i 6).

W normalnych warunkach powierzchnię glinu pokrywa szczelnie przylegająca warstwa tlenku Al2O3, która skutecznie izoluje metal przed korodującym wpływem środowiska. Po oczyszczeniu i zanurzeniu pręcika w roztworze soli rtęci następuje wypieranie jonów Hg2+ przez bardziej aktywny glin:

Osadzona na powierzchni pręcika rtęć tworzy amalgamat z glinem, który utrudnia przyleganie powstającego tlenku. Glin jest bardzo aktywnym metalem (reaguje z wodą z wydzieleniem wodoru ? obserwowane pęcherzyki gazu), a jego zastosowanie jako tworzywa konstrukcyjnego umożliwia szczelna powłoka tlenkowa.

 

W drugim doświadczeniu wykryjemy jony amonowe NH4+ za pomocą odczynnika Nesslera (niemiecki chemik Julius Neßler w 1856 roku jako pierwszy zastosował go w analizie).

Próbę rozpoczynamy od wytrącenia osadu jodku rtęci(II) HgI2, zmieszawszy ze sobą roztwory jodku potasu KI oraz azotanu(V) rtęci(II) Hg(NO3)2 (fotografia 7):

Pomarańczowoczerwony osad HgI2 (fotografia 8) traktujemy następnie nadmiarem roztworu jodku potasu otrzymując rozpuszczalne kompleksowe połączenie o wzorze K2HgI4 ? tetrajodortęcian(II) potasu (fotografia 9), który jest odczynnikiem Nesslera:

Za pomocą otrzymanego związku wykryjemy jony amonowe. Potrzebne będą jeszcze roztwory wodorotlenku sodu NaOH oraz chlorku amonu NH4Cl (fotografia 10). Po dodaniu do odczynnika Nesslera niewielkiej ilości roztworu soli amonowej i zalkalizowaniu środowiska mocną zasadą obserwujemy powstanie żółtopomarańczowego zabarwienia zawartości probówki. Przebiegająca reakcja może być zapisana za pomocą równania:

Powstający związek rtęci ma skomplikowaną budowę:

 

Bardzo czuła próba Nesslera służy do wykrywania nawet śladów soli amonowych lub amoniaku w wodzie (np. wodociągowej).

Przeczytaj także
Magazyn