Gioachino Greco - legendarny szachista XVII wieku
Gioachino Greco urodził się ok. 1600 r. w Celico w Kalabrii (południowe Włochy). Powszechnie uznawany jest za najwybitniejszego gracza i teoretyka szachów siedemnastego wieku. W młodości pisał o szachach rękopisy, które często kopiował i sprzedawał możnym. Do dzisiaj przetrwały w Bibliotece Korsykańskiej w Rzymie trzy rękopisy "Traktatu o szlachetnej grze w szachy" (Trattato del nobilissimo gioco de scacchi). Książka ta cieszyła się ogromnym uznaniem i traktowana była przez szachistów jak biblia przez następne sto lat.
Greco znacznie przewyższał poziomem gry swoich przeciwników, więc w poszukiwaniu godnych siebie partnerów i protektorów ruszył w podróż po Europie. W jej trakcie nauczał gry w szachy i sprzedawał lub dawał swoim bogatym mecenasom kopie manuskryptu, dorobił się nawet znacznej fortuny. Po powrocie do Włoch wybrał się w daleką drogę do Ameryki, gdzie rozchorował się i zmarł w Indiach Zachodnich (obecnie Karaiby), w wieku zaledwie 34 lat.
Już po jego śmierci wydano drukiem w Anglii, w roku 1656, tłumaczenie manuskryptu Greco pod tytułem The Royall Game of Chesse-Play ("Królewska gra w szachy") (1). W wydaniu tym przez omyłkę przekręcono imię autora i zamiast Gioachino wydrukowano Biochimo. Tak więc w pierwszym wydaniu zamiast Gioachino Greco jako autor widnieje sławny Włoch Biochimo (…being the study of Biochimo, the famous Italian). W drugim angielskim wydaniu nazwisko autora zostało już poprawione (2).
W roku 1669 ukazało się tłumaczenie na język francuski (Le Jeu des Eschets; Traduit de l'Italien de Gioachino Greco Calabrois), a potem wyszły przekłady na języki: holenderski, niemiecki i inne. W 1809 r. we Lwowie ukazał się przekład hebrajski, dokonany przez Zewiego Uri Rubinsteina. Najwybitniejszy polski szachista Akiba Rubinstein najprawdopodobniej czerpał wiedzę teoretyczną właśnie z traktatu Greco.
W swoim dziele Kalabryjczyk przedstawił zapisy własnych partii szachowych, wszystkie wygrane z anonimowymi przeciwnikami. Najczęściej są to miniatury, czyli partie wygrane w debiucie, w kilku lub kilkunastu posunięciach. Niektórzy historycy szachów uważają, że chociaż podane są daty rozegrania partii, mogą to być w dużej części samodzielne analizy autora, a nie rzeczywiście rozegrane partie (3).
Nazwiskiem Greco nazwano szereg wariantów szachowych debiutów, takich jak obrona Greco (1.e4 e5 2.Sf3 Hf6), gambit Greco (1.e4 e5 2.Gc4 Sf6 3.f5) i kontrgambit Greco (1e4 e5 2.Gc4 f5) w debiucie gońca oraz wariant Greco w partii włoskiej (1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Gc5 c3). Ulubionym debiutem Kalabryjczyka była partia włoska, w której stosował on popularny do dzisiaj wariant nazywany atakiem Greco: 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Gc5 4.c3 Sf6 5.d4 e:d4 6.c:d4 Gb4+ 7.Sc3 S:e4 8.0-0.
Gra Kalabryjczyka charakteryzowała się dynamiką, walecznością, szybkim zdobywaniem inicjatywy i oryginalnymi pomysłami w ataku, szczególnie na króla przeciwnika. Ten styl gry, gambitowo-kombinacyjny i pełen fantazji, został nazwany w historii szachów "szkołą włoską". Jej mistrzowie dążyli do jak najszybszego rozwoju figur, aby zaatakować króla rywala, nie przejmując się zbytnio stratami własnych pionków.
Do dzisiaj partie rozegrane przez Greco przed prawie czterystu laty stanowią świetny materiał dydaktyczny w szkoleniu młodych szachistów. Był to bowiem wielce utalentowany gracz, o niezwykłym zmyśle kombinacyjnym. Także obecnie zmysł kombinacyjny, obok wyczucia pozycji, jest jednym z najważniejszych elementów, na podstawie których ocenia się miarę talentu danego zawodnika.
Po Greco byli także inni mistrzowie gry kombinacyjnej, tacy jak Anderssen, Morphy, Alechin, Tal, Fischer czy Kasparow, ale to on był pierwszym wielkim geniuszem szachowych kombinacji.
W bazie danych Chessgames.com znajduje się 79 partii rozegranych przez Gioachina Greco w latach 1590-1625 - wszystkie przez niego wygrane!
Partie Kalabryjczyka
Pierwszy znany opis mata Beniowskiego pochodzi z 1497 r., z podręcznika Luisa Luceny.
Przykład kompozycji szachowej
W pozycji przedstawionej na diagramie 7 Kalabryjczyk przedstawia temat "złego pionka wieżowego": Czarne zaczynają i remisują.
Rozwiązanie: 1...Wa1+ 2.Wf1 W:f1+ 3.K:f1 Gh3! i czarne oddają w następnym ruchu gońca za pionka g2 lub wymuszają przejście piona na linię h - 4.g:h3 z remisowym zakończeniem.
