Niepełnosprawni grają w szachy
Międzynarodowe Stowarzyszenie Szachistów Niewidomych (International Braille Chess Association - IBCA) (1)
Stowarzyszenie zostało założone w 1951 r. przez niewidomego angielskiego szachistę Reginalda Bonhama. Celem IBCA jest popularyzacja gry w szachy dla niewidomych i słabowidzących oraz organizowanie zawodów międzynarodowych, w tym także Olimpiad Szachowych Niewidomych (rozgrywane są w cyklu czteroletnim). IBCA przeprowadza również mistrzostwa świata, zarówno w konkurencji indywidualnej, jak i drużynowej, oraz w grze korespondencyjnej, w której jest stosowane pismo Braille’a.
Pierwsza olimpiada dla niewidomych została zorganizowana przez IBCA w Jugosławii w 1961 r. Jedenasta edycja odbyła się w 2000 r. w Zakopanem, a w następnej, dwunastej, w 2004 r., Polska zdobyła pierwsze miejsce.
Zwycięzcą ostatniej - XV Szachowej Olimpiady Niewidomych i Słabowidzących, rozegranej w czerwcu 2017 r. w macedońskiej miejscowości Ohrid - została drużyna Rosji przed zespołami Ukrainy i Polski. Świetne wyniki indywidualne uzyskali na dwóch pierwszych szachownicach Marcin Tazbir (7,5 z 9) i Adam Czajkowski (7 z 9). W zdecydowanej większości rozegranych dotychczas olimpiad wygrywała drużyna ZSRR, a potem Rosji.
Czytelników "Młodego Technika" zainteresowanych zasadami gry z udziałem zawodników niewidomych i słabowidzących (2) odsyłam do artykułu "Szachy »na ślepo«", zamieszczonym w nr 3/2014 MT.
Międzynarodowy Komitet Szachistów Niesłyszących (dawniej International Committee of Silent Chess, ICSC, obecnie International Chess Committee of the Deaf, ICCD) (3)
Celem tej organizacji - założonej w 1949 r. w Kopenhadze jako Międzynarodowy Komitet Szachistów Niesłyszących (International Committee of Silent Chess, ICSC) - jest popularyzacja gry wśród niesłyszących oraz organizacja imprez międzynarodowych.
ICSC została uznana przez Międzynarodową Federację Szachową oraz przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. 1 października 2012 r., na 31. Kongresie ICSC w Ałmaty w Kazachstanie, organizacja zmieniła nazwę na International Chess Committee of the Deaf, ICCD. W jej skład wchodzi 35 krajów (w tym Polska). Prezydentem jest Anglik Phillip K Gardner. ICCD organizuje takie turnieje, jak: Olimpiady Szachowe Niesłyszących, Mistrzostwa Świata Niesłyszących i Drużynowe Mistrzostwa Świata Niesłyszących. Publikuje też własną listę rankingową, a co cztery miesiące wydaje magazyn "Mitteilungsblatt". Najbliższa Olimpiada Szachowa Niesłyszących planowana jest w Manchesterze (Anglia), w dniach 6-16 lipca 2018 r.
Najwybitniejszym szachistą z uszkodzonym słuchem był urodzony 17 lipca 1929 r. w Tbilisi Tigran Petrosjan, Ormianin reprezentujący Związek Radziecki (4). Petrosjan nazywany był "żelaznym Tigranem", ze względu na szczególne umiejętności w grze obronnej. W roku 1963 zdobył tytuł mistrza świata, pokonując Michaiła Botwinnika.
W jednej z gier turniejowych Petrosjan zaproponował remis serbskiemu arcymistrzowi Svetozarowi Gligorićowi. Ten był początkowo zaskoczony ofertą i odmówił, ale kilka sekund później, po krótkiej analizie sytuacji na szachownicy, zaakceptował propozycję.
Petrosjan już jednak przeszedł w "tryb koncentracji" i wyłączył aparat słuchowy. Nie usłyszał akceptacji oferty przez przeciwnika, grał dalej i wygrał. Obecnie szachiści używający aparatów słuchowych są zobowiązani do ich zdjęcia w czasie gry, pod rygorem straty punktu. Takie sytuacje, niestety, się zdarzają.
Czytelnikom "Młodego Technika" polecam pracę dyplomową Krzysztofa Pańczyka na trenera I klasy, napisaną pod kierunkiem Trenera Seniora FIDE Marka Matlaka: "Drużyna polska srebrnym medalistą Mistrzostw Świata Głuchych, Opatija (Chorwacja) 18-27.06.2014. Specyfika pracy z szachistami głuchymi oraz głuchoniewidomymi". Można ją znaleźć na stronie internetowej http://www.konikowski.net/ docs/panczyk.pdf.
Międzynarodowe Szachowe Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Narządu Ruchu (International Physically Disabled Chess Association, IPCA)
Stowarzyszenie ma na celu popularyzację gry w szachy wśród niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu oraz organizowanie dla nich imprez międzynarodowych.
Pod jego egidą odbywają się takie turnieje, jak Mistrzostwa Świata Osób Niepełnosprawnych Narządu Ruchu i Olimpiady Szachowe Osób Niepełnosprawnych Narządu Ruchu. Współzałożycielem IPCA był Tadeusz Bieluczyk, który wraz ze swoim starszym o trzy lata bratem Bogdanem przez dziesiątki lat uczestniczył w wielu turniejach szachowych. W 2002 r. na Kongresie IPCA Tadeusz Bieluczyk został wybrany prezydentem tej organizacji. Obecnym prezydentem IPCA jest także Polak - Zbigniew Pilimon.
Drużyny osób niepełnosprawnych zostały dopuszczone, na prawach państwa, do rozgrywek olimpijskich osób pełnosprawnych (zarówno w konkurencji kobiet, jak i mężczyzn). Ostatnia, 42. olimpiada, odbyła się w Baku (Azerbejdżan), od 1 do 14 września 2016 r. Uczestniczyła w niej rekordowa liczba 180 drużyn, reprezentujących 175 krajów. Poza reprezentacjami państw w rozgrywkach brało udział pięć drużyn - trzy firmujące stowarzyszenia osób niepełnosprawnych IBCA, IPCA, ICCD, a także dwie dodatkowe ekipy gospodarza turnieju, Azerbejdżanu. Następna olimpiada zaplanowana jest między 1 a 15 września 2018 r. w Batumi (Gruzja). Uczestniczyć mają również trzy wymienione wyżej zespoły osób niepełnosprawnych.
Marcin Tazbir i polska drużyna mistrzami świata osób niepełnosprawnych!
W dniach 5-13 października 2017 r. w Dreźnie (Niemcy) rozegrano 3. Mistrzostwa Świata w Szachach Osób Niepełnosprawnych. Mistrzem świata został polski arcymistrz Marcin Tazbir (7). Na dystansie siedmiu rund reprezentant naszego kraju uzyskał 6 punktów (5 partii wygranych i 2 remisy).
W klasyfikacji drużynowej zwyciężyła polska drużyna osób niedowidzących, w składzie: Marcin Tazbir, Jacek Stachańczyk, Piotr Dukaczewski oraz Marek Maćkowiak. Trenerem reprezentacji był Witalis Sapis.
Marcin Tazbir już wcześniej zwyciężał w indywidualnych Mistrzostwach Europy Niewidomych i Słabowidzących (Lyon 2015) oraz w drużynowych Mistrzostwach Europy Niewidomych i Słabowidzących (Warszawa 2016), gdzie, grając na I szachownicy, uzyskał świetny wynik 7/8.
XV Miedzynarodowy Integracyjny Turniej Szachowy - Milowka 2017
Zawody zorganizowało Stowarzyszenie Integracyjne Eurobeskidy w Łodygowicach. Uczestniczyło w nim 112 szachistów, w tym 72 osoby niepełnosprawne. Stowarzyszenie Eurobeskidy od dwudziestu lat aktywnie działa na rzecz niepełnosprawnych i jest największym na Podbeskidziu organizatorem integracyjnych imprez sportowych dla młodzieży, seniorów oraz osób z niepełnosprawnością.
Głównym celem zawodów była integracja osób niepełnosprawnych z pełnosprawnymi. Turniej odbył się w dniach 21-26 listopada 2017 r. w Milówce, w Beskidzie Żywieckim (8). Nad jego sprawnym przebiegiem czuwali: sędzia główny zawodów mistrz FIDE, Jacek Matlak i sędzia klasy międzynarodowej, mistrz międzynarodowy Marek Matlak.
Imprezę dofinansowano ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz Ministerstwa Sportu i Turystyki. Patronat honorowy nad turniejem objęli sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych - Krzysztof Michałkiewicz, oraz podsekretarz stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki - Jan Widera.
Najlepszym zawodnikiem w klasyfikacji ogólnej został Henryk Seifert, trenujący w sekcji szachowej Stowarzyszenia Integracyjnego Eurobeskidy (9). Turniej przebiegł w miłej i przyjaznej atmosferze, a dzięki specjalistycznym kompletom szachowym była możliwa interaktywna transmisja internetowa.
Dużym zainteresowaniem uczestników cieszyły się materiały szkoleniowe (IV tom serii "Droga do mistrzostwa szachowego", autorstwa Marka Matlaka i Jacka Matlaka) oraz wieczorne szkolenia prowadzone przez Marka Matlaka, trenera kadry narodowej kobiet i koordynatora Młodzieżowej Akademii Szachowej. Wielu zawodników potwierdziło już swój udział w kolejnej edycji. XVI Międzynarodowy Integracyjny Turniej Szachowy planowany jest w dniach 19-25 listopada 2018 r.
