Motocykle
1791 W Paryżu hrabia Made de Sivrac demonstruje wielce oryginalny na owe czasy pojazd. Dwa koła pożyczone z wozu konnego umieszczone jedno za drugim połączono w nim drewnianą ramą.
1867 Amerykanin Sylvester Howard Roper zostaje wynalazcą napędzanego parą, dwucylindrowego welocypedu. Była to w zasadzie wczesna forma roweru, ale, co ważniejsze, był to pierwszy rower napędzany parą. Choć można kwestionować, czy projekt Ropera powinien być uważany za "motocykl", to niewątpliwie miał dwa koła i silnik parowy opalany węglem, co było bardzo nowoczesne jak na swoje czasy. Konstruktor aż do śmierci, która miała miejsce w 1896 r., rozwijał swój pomysł. Powstały udoskonalone modele, z których najbardziej rozpoznawalna jest konstrukcja z 1894 r.
1868-69 Pierwszym samojezdnym jednośladem był motocykl parowy Michaux-Perreaux, zbudowany we Francji. Konstrukcja właściciela fabryki rowerów Pierre’a Michaux oraz jego syna Ernesta stanowiła połączenie nowoczesnego, jak na tamte czasy, stalowego bicykla z lekką, jednocylindrową maszyną parową Louis-Guillaume’a Perreaux (1). Welocyped mógł być napędzany zarówno za pomocą pedałów umieszczonych w przednim kole, jak również za pomocą niewielkiego silnika parowego, który umieszczony był na ramie pod siodełkiem i przenosił napęd za pomocą paska na tylne koło.
Taka konstrukcja umożliwiała też użycie obydwu napędów równocześnie. Z tego względu opisywany welocyped można uznać za pierwszy motorower w historii (rower z silnikiem pomocniczym), z drugiej strony, pod pewnymi względami, jest to również jeden z prekursorów późniejszych motocykli.
Para wytworzona w niskociśnieniowym kotle podgrzewanym palnikiem naftowym wprawiła w ruch maszynę parową dwustronnego działania, która za pośrednictwem dwóch przekładni pasowych, umieszczonych po obu stronach piasty tylnego koła, napędzała pojazd. Mógł on osiągnąć prędkość 16 km/godz.
Pomysł był rozwijany w kolejnych latach - w 1884 r. doczekał się wersji trójkołowej, jednakże pojazdy te nie odniosły komercyjnego sukcesu. Historycy motoryzacji mają dziś problem z ustaleniem, który z welocypedów był pierwszy: Perreaux-Michaux czy Ropera. Wiele wskazuje na to, że powstawały równolegle, nie czerpiąc wzorów z siebie. W każdym razie dały one początek późniejszym motocyklom i motorowerom.
lata 80-90. XIX wieku Angielska firma The Humber Company buduje pierwszy motocykl napędzany silnikiem elektrycznym. Po latach prób i testowania prototypów w 1898 powstaje model Pennindton (tandem z napędem elektrycznym), a zaraz po nim Ladies Motor Safety z silnikiem umieszczonym za siedzeniem kierowcy.
1881-1888 Amerykanin Luis Copeland produkuje dwukołowe welocypedy napędzane silnikiem parowym. W 1887 r. doczekały się również wersji trójkołowej. Nie miał on pedałów podobnie jak wynalazek Ropera, co bardziej zbliżało go do późniejszych motocykli. Siodełko umiejscowione było na dużym, tylnym kole, a układ kierowniczy obejmował mniejsze, przednie koło. Silnik umieszczony był pod kierownicą i za pomocą paska napędzał koło tylne. Copeland nie tylko sprawił, że kocioł parowy był mniejszy, ale mógł jeździć z prędkością 12 km/h, co było sporym osiągnięciem jak na jego czasy.
1884 Brytyjski wynalazca Edward Butler prezentuje trójkołowy pojazd z silnikiem benzynowym na wystawie Stanley Cycle Show. Konstrukcja Butlera miała dwa symetrycznie rozmieszczone koła z przodu oraz jedno koło z tyłu (2), napędzane łańcuchem od silnika gaźnikowego chłodzonego cieczą. Brak pedałów zbliżało go również do późniejszych motocykli, choć z drugiej strony można dopatrzyć się analogii do wczesnych (choć późniejszych niż Butlera) konstrukcji samochodowych np. Benz Motorwagen 1 z 1886 r.
W annałach archiwalnych historyk brytyjskiej motoryzacji George Nicholas Georgano opisuje ten wynalazek Butlera jako wynalazek, który powstał jako wczesny trójkołowy samochód benzynowy o nazwie Butler Petrol Cycle. Z powodu braku zainteresowania, wynikającego m.in. z ograniczeń prędkości w Anglii i obowiązku tzw. czerwonej flagi, Butler porzucił prace nad swoim projektem, pojazd oddał na złom i sprzedał prawa patentowe do niego, a sam skierował swe zainteresowania w stronę silników stacjonarnych i morskich.
1885 W rok przed zbudowaniem pierwszego praktycznego samochodu, niemiecki konstruktor i przemysłowiec Gottlieb Daimler zbudował tzw. Reitwagen mit Petrolemotor (3) - pierwszy motocykl napędzany silnikiem spalinowym, zbudowanym przez Daimlera specjalnie do tego celu. Był to jednocylindrowy silnik chłodzony powietrzem, o pojemności skokowej 264 cm sześciennych i mocy 0,5 KM. Rama i koła tego motocykla były drewniane, zaś koła opasane żelaznymi obręczami, bez amortyzacji zawieszenia. Napęd z silnika przenoszony był na tylne koło przekładnią pasową dwubiegową. Jako kierownicę zastosowano pojedynczy drążek, tzw. rumpel, którym kierowało się podobnie jak np. we współczesnych łodziach żaglowych.
Oryginalną cechą tego pojazdu były dwa boczne kółka podpierające, zabezpieczające przed wywróceniem. Konstrukcja pojazdu została odpowiednio wzmocniona, a testów nowego jednośladu, dokonał Paul Daimler, syn Daimlera. Nad projektem pracowano jeszcze w 1884 roku, ale oficjalnie Daimler i Maybach, z którym Daimler współpracował nad projektem, otrzymali patent na tę konstrukcję 29 sierpnia 1885 roku. Pojazd nigdy nie wyszedł poza stadium prototypu, a pierwsza przejażdżka zakończyła się awarią, gdy siedzisko zajęło się ogniem.
1892 Pojazd, który można uznać za prototyp współczesnego motocykla, zbudował Francuz Felix Theodor Millet. Jego pojazd miał ramę wykonaną z rur stalowych, koła podobne do współczesnych, składały się ze stalowych szprych i stalowych obręczy z nałożonymi oponami pneumatycznymi. Napędzany był silnikiem spalinowym o pięciu cylindrach.
1894 Prawdziwy przełom i rozwój epoki motocykli datuje się na 20 stycznia 1894 r., gdy Heinrich i Wilhelm Hildebrand, wspólnie z Aloisem Wolfmüllerem, opatentowali pojazd (4) pod nazwą "Motorrad" (pol. "motocykl") i od 1896 r. rozpoczęli produkcję seryjną. Zastosowano w nim dwucylindrowy silnik czterosuwowy o pojemności 1489 cm3, mocy 2,5 KM przy 240 obr./min., chłodzony cieczą umieszczoną w zbiorniku pod tylnym błotnikiem. Jednostka ta pozwalała motocyklowi o masie ok. 50 kg na osiągnięcie prędkości ok. 45 km/h.
Ciekawostką jest fakt, iż pojazd nie posiadał typowego sprzęgła, a wałem korbowym, podobnie jak w lokomotywach, było bezpośrednio tylne koło. Sama nazwa pojazdu weszła na trwale do słownika motoryzacji i funkcjonuje do dziś. Pojazd ten uznawany jest zarazem za pierwszy motocykl produkowany seryjnie.
W ciągu trzech lat warsztat braci Hildebrandów i Aloisa Wolfmillera opuściło 1500 takich pojazdów, a dalszych tysiąc wyprodukowano we Francji na podstawie licencji. Motocykl zaopatrzony był w pneumatyczne ogumienie wynalezione przez Johna Boyda Dunlopa w 1888 roku. Pomysł podchwyciło wielu innych przedsiębiorców i w kolejnych latach rozpoczęła się produkcja różnych modeli motocykli, a popyt na tego typu pojazdy wzrastał. Wymienić należy tu takie firmy, jak Metz Company, Triumph (od 1898 r.), Royal Enfield (od 1899 r.), Indian (od 1901 r.), NSU (od 1901 r.), Norton (od 1902 r.), Harley-Davidson (od 1903 r.) oraz Birmingham Small Arms (od 1910 r.).
1895 Firma Dedion-Buton, założona przez francuskiego pioniera motoryzacji Jules’a-Alberta de Diona wprowadza innowacyjny silnik czterosuwowy z zapłonem elektrycznym. Silnik osiągał wysoką jak na tamte czasy prędkość 1800 obr./min. Powstały wersje o pojemności 185, 215 lub 250 cm3. Ich moc wynosiła odpowiednio: 0,75, 1,25 i 1,75 KM.
W układzie zasilania stosowano gaźnik powierzchniowy. Urządzenie to działało w niezwykle prosty sposób. Strumień zasysanego przez tłok powietrza prowadzony był specjalnym przewodem przez zbiornik paliwa, gdzie rozpędzone powietrze, przelatując nad lustrem cieczy, mieszało się z oparami benzyny. Utworzona takim sposobem mieszanka wędrowała dalej do cylindra, gdzie następował jej zapłon. Napęd obu tylnych kół realizowano za pomocą przekładni zębatej, mechanizmu różnicowego i odciążonych półosi. Zastosowanie tego rozwiązania tej firmy winduje produkcję motocykli na świecie.
1903 William Harley i jego wspólnicy, Arthur oraz Walter Davidsonowie, zakładają Harley-Davidson Motorcycle Company (5). Chociaż firma początkowo zamierzała sprzedawać swoje motocykle jako pojazdy transportowe, ich silnik okazał się szybki, dzięki czemu stale wygrywał wyścigi.
1932 Pierwszy polski motocykl został skonstruowany przez inż. Tadeusza Rudawskiego, a jego produkcję podjęły w tym samym roku Centralne Warsztaty Samochodowe w Warszawie. Był to motocykl Sokół, wyposażony w silnik czterosuwowy, dwucylindrowy o pojemności 995 cm sześciennych, o mocy 21 KM i prędkości jazdy 105 km/h.
W 1935 roku powstaje jego odmiana Sokół 600 RT, o pojemności 575 cm sześciennych, a w 1936 roku rozpoczęła się produkcja motocykla SHL (Suchedniowska Fabryka Odlewów i Huta Ludwików). Konstruktorem SHL-ki był inżynier Rafał Ekielski.
1946 Włoski projektant Piaggio wprowadza na rynek model skutera Vespa (6), który od razu zyskuje dużą popularność.
lata 50. XX wieku W rozwoju motocykli wyścigowych coraz większą rolę odgrywała optymalizacja aerodynamiki. Nowego typu owiewki dawały możliwość radykalnych zmian w konstrukcji motocykli. NSU i Moto Guzzi były w awangardzie tych rozwiązań i oba stworzyły bardzo radykalne projekty.
NSU wyprodukowało najbardziej zaawansowany projekt (7), ale po śmierci czterech zawodników NSU w sezonach 1954-1956, zrezygnowało z dalszego rozwoju i wycofało się z wyścigów motocyklowych Grand Prix.
Moto Guzzi produkowało konkurencyjne maszyny wyścigowe i do końca 1957 roku odnosiło kolejne zwycięstwa. W następnym roku, 1958, pełne owiewki zostały zakazane w wyścigach w związku z obawami o bezpieczeństwo.
1952-60 Na rynek motocyklowy wlewa się fala japońskich konstrukcji. Jako pierwsze w 1952 pojawiają się motocykle Suzuki. Trzy lata później na rynku pojawiają się również Honda i Yamaha. W 1960 dołącza d nich Kawasaki, które wkrótce zaczyna robić furorę w branży wyścigowej.
1969 Honda tworzy czterocylindrowy motocykl, określany jak pierwszy "supermotocykl". Był to model CB750 z silnikiem rzędowym czterocylindrowym SOHC (8). W dodatku był to produkt relatywnie niedrogi i od razu odniósł sukces. Ustanowił on konfigurację silnika typu "across-the-frame-four", konstrukcję o ogromnym potencjale mocy i osiągów.
lata 80. XX wieku Honda i Kawasaki jako pierwsi producenci motocykli wprowadzają maszyny wyposażone w elektroniczne systemy wtrysku paliwa. System ten stanie się później normą dla wielu innych konstrukcji.
2009 Pojawia się pierwsza rynkowo dostępna konstrukcja motocykla hybrydowego, ET-120 firmy Eko Vehicle (9), który trafił do sprzedaży w Indiach.
2018-21 Harley-Davidson ogłasza plany produkcji motocykla elektrycznego, LiveWire, który ma zadebiutować w 2019 roku. W 2021 roku Harley-Davidson przekształca swój motocykl elektryczny LiveWire w samodzielną markę, odrębną od HD.
Rodzaje motocykli
Motocykle sportowe (ścigacze)
Mają zazwyczaj dużą moc i sportową sylwetkę. Wyposażone w owiewki zwiększające właściwości aerodynamiczne. Typowe dla tego typu są też twarde zawieszenie i ostre hamulce.
Motocykle turystyczne i adventure
Przeznaczone do długich wypraw. Masywne, z silnikiem o dużej pojemności oraz dużym zbiornikiem paliwa, umożliwiającym dłuższą jazdę bez tankowania. Nacisk kładzie się tu na wygodną pozycję za kierownicą. Klasa Adventure to odmiana motocykli turystycznych, które radzą sobie również dobrze na drogach nieutwardzonych. Przykładem motocykla turystycznego jest Honda Goldwing GL 1800, a turystycznego enduro - BMW R 1200 GS.
Motocykle sportowo-turystyczne
Chodzi w nich o próbę połączenia osiągów z większą wygodą jazdy. Przykładami mogą być Honda CBR 600 F4 lub Suzuki Hayabusa.
Nakedy
Jak sugeruje nazwa, są "nagie", czyli pozbawione owiewek, z wygodną, bardziej wyprostowaną pozycją za kierownicą. Świetnie sprawdzają się w mieście. Przykłady to: Kawasaki Z 900, Yamaha MT-07, MT-09 lub MT-10.
Cruisery
Ich cechą charakterystyczną jest nisko położone siedzisko. Mają też zazwyczaj dużo elementów chromowanych i są stosunkowo masywne. Pozycja za kierownicą jest bardzo wygodna. Kierowca ma nogi wyciągnięte lekko do przodu. Ikonami tego typu są maszyny Harley-Davidson.
Choppery
Chodzi w nich o tworzenie odchudzonych wersje cruiserów. Ich cechą charakterystyczną jest też długi przedni widelec oraz wysoko umieszczona kierownica.
Motocykle klasyczne
Motocykle z dawnych lat lub tzw. neoklasyki, czyli nowe maszyny stylizowane na konstrukcję z dawnych lat. Przykładem może być Triumph Bonneville T100.
Customy
D tej kategorii należą różnego rodzaju motocykle przerabiane. Panuje w tej kategorii duża różnorodność. Mogą to być np. bobbery, maszyny stylizowane na okres II wojny światowej, miejskie, wymyślne streetfightery lub café racer, stylizowane na wyścigowe motocykle z lat 60-tych.
Enduro
To cała grupa motocykli o zdolnościach terenowych. Charakteryzują się dużym kołem z przodu - najczęściej średnicy 21 cali, choć także 19 cali, koła są szprychowe, a silniki najczęściej jednocylindrowe. Do tego wąska kanapa, wysoki skok zawieszenia i szeroka kierownica.
Trajki (trike)
Motocykle trzykołowe. Jak wiadomo niektórzy najstarsi pionierzy budowy motocykli stosowali trzy koła.
Crossy
Typowo wyczynowe motocykle, stworzone do poruszania się w terenie i przeznaczone do sportów off-roadowych. Są pozbawione niepotrzebnych elementów, zwiększających masę maszyny, takich jak np. światła, kierunkowskazy, lusterka - przez co nie można się nimi poruszać w ruchu ulicznym (nie mają zazwyczaj homologacji, czym się różnią od enduro, które są dopuszczone także do ruchu ulicznego, gdyż mają światła i inne elementy wyposażenia wymaganego na drodze).
Skutery
Tak nazywa się rodzaj motoroweru ale również motocykla, który prowadzi się bez obejmowania go nogami, z silnikiem i zbiornikiem paliwa najczęściej umieszczonymi pod kanapą. Ma stałe osłony nóg, obniżoną ramę ułatwiającą wsiadanie, a zamiast podnóżków podesty dające oparcie całej stopie.
M.U.
