Zobaczyć jak rodzi się planeta

Obserwacje przeprowadzone za pomocą Bardzo Dużego Teleskopu Europejskiego Obserwatorium Południowego (VLT ESO) wykryły oznaki powstawania układu gwiazdowego. Wokół młodej gwiazdy AB w gwiazdozbiorze Aurigi znajduje się gęsty dysk pyłu i gazu, w którym astronomowie zauważyli spiralną strukturę ze „skrętem” wyznaczającym miejsce, w którym może tworzyć się planeta. Obserwowana struktura przedstawiana jest jako prawdopodobnie pierwszy bezpośredni wgląd w proces tworzenia się planety.

Spirale tego typu sygnalizują obecność małych planet, które wyrzucają gaz, tworząc „zakłócenia w tarczy w postaci fali, nieco podobnej do tej, jaką tworzy łódź na jeziorze,” wyjaśnia w komunikacie ESO, Emmanuel Di Folco z Laboratorium Astrofizyki w Bordeaux, we Francji, który również uczestniczył w badaniu. Gdy planeta obraca się wokół gwiazdy, fala ta układa się w formie spiralnego ramienia. W uzyskanym obrazie jest to widoczne jako bardzo jaskrawo żółty obszar „zawirowania”. Tam właśnie, zdaniem uczonych, kształtuje się nowa planeta.

Obserwacje systemu, przeprowadzone kilka lat temu za pomocą Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array (ALMA), dostarczyły pierwszych wskazówek na temat procesu tworzenia się planet wokół gwiazdy. Na zdjęciach ALMA, naukowcy zauważyli dwa spiralne ramiona gazu w pobliżu gwiazdy, leżące w wewnętrznym obszarze tarczy. Następnie, w 2019 r. i na początku 2020 r., zespół astronomów z Francji, Tajwanu, USA i Belgii podjął wysiłek, by uchwycić wyraźniejszy obraz, kierując tam instrument SPHERE z VLT ESO w Chile. Dzięki potężnemu systemowi obrazowania SPHERE, astronomowie zdołali zobaczyć słabe światło pochodzące z emisji chmury pyłu z tarczy wewnętrznej. Potwierdzili oni obecność ramion spiralnych wykrytych wcześniej przez ALMA, a także zauważyli ów „wir”, wskazujący na proces formacji planety.

Źródło: www.eso.org

Mirosław Usidus