Fizyczny Nobel 2023 za attofizykę

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki za 2023 rok została przyznana Pierre’owi Agostiniemu, Ferencowi Krauszowi i Anne L’Huillier za prace nad technikami generowania attosekundowych impulsów światła laserowego do badania dynamiki elektronów w materii. Dzięki ich badaniom udało się opracować metody uzyskiwania krótszych niż było wcześniej możliwe impulsów.

Pierre Agostini jest francusko-amerykańskim fizykiem doświadczalnym znanym z wynalezienia techniki RABBITT (rekonstrukcja attosekundowego bicia przez interferencję przejść dwufotonowych) do charakteryzacji attosekundowych impulsów świetlnych.

Anne L'Huillier to francuska fizyczka. Kieruje grupą zajmującą się fizyką attosekundową na Uniwersytecie Lund w Szwecji. Jej zespół badał ruchy elektronów w czasie rzeczywistym, co jest wykorzystywane do zrozumienia reakcji chemicznych na poziomie atomowym. W 2003 r. ona i jej współpracownicy wytworzyli rekordowo krótki impuls laserowy o długości 170 attosekund.

Ferenc Krausz jest węgiersko-austriackim fizykiem, którego zespół badawczy wygenerował i zmierzył pierwszy attosekundowy impuls światła i wykorzystał go do uchwycenia ruchu elektronów wewnątrz atomów, wyznaczając narodziny attofizyki.

Impulsy generowane w eksperymentach tegorocznych noblistów można wykorzystywać do uzyskania obrazów procesów zachodzących wewnątrz atomów i cząsteczek. Procesy na poziomie elektronów były wcześniej, zanim opracowano metody attofizyczne, niezwykle trudne, jeśli w ogóle nie niemożliwe do obserwacji.

Źródło, fot.: www.nobelprize.org

Mirosław Usidus