Radiacyjna obróbka żywności
Radiacyjna obróbka produktów spożywczych to skuteczny sposób przeciwdziałania zatruciom pokarmowym wywołanym spożyciem biologicznie zanieczyszczonych pokarmów.
Na podstawie wieloletnich badań nie stwierdzono ujemnych skutków podawania napromieniowanej żywności ludziom. Żywność ta jest bezpieczna pod względem mikrobiologicznym i toksykologicznym, mówi prof. dr hab. Wojciech Migdał z Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej (IChTJ) w Warszawie. IChTJ jest jedną z dwóch instytucji w Polsce przeprowadzających zabiegi dekontaminacji mikrobiologicznej.
Radiacyjna obróbka żywności polega na użyciu promieniowania jonizującego do całkowitej sterylizacji produktu lub do jego dekontaminacji, czyli istotnego zredukowania liczby znajdujących się w nim mikroorganizmów. Podczas zabiegu stosuje się promieniowanie gamma pochodzące z izotopu promieniotwórczego kobaltu lub wysokoenergetyczne elektrony wytwarzane w akceleratorach (z kilku tysięcy pracujących na świecie akceleratorów elektronów ponad 100 służy właśnie do utrwalania żywności). Rodzaje źródeł promieniowania oraz zasady eksploatacji urządzeń radiacyjnych zostały uregulowane przez normy międzynarodowe. Gwarantują one, że w artykułach spożywczych przy napromieniowaniu nie powstaną substancje szkodliwe dla zdrowia.
Podczas obróbki radiacyjnej promieniowanie jonizujące niszczy DNA drobnoustrojów. W efekcie dochodzi do zaburzenia ich funkcji reprodukcyjnych i życiowych, dzięki czemu napromieniowany produkt jest bezpieczniejszy w spożyciu. Towary dłużej zachowują świeżość, bo przy zabiegu giną też mikroorganizmy, pleśnie, grzyby i pasożyty odpowiedzialne za rozkład żywności. W przypadku produktów dojrzewających lub kiełkujących (np. ziemniaków) ich okres przydatności do spożycia zostaje wydłużony. Wywołane promieniowaniem zmiany w podstawowych składnikach żywności, tj. węglowodanach, białkach i tłuszczach, nie mają istotnego wpływu na wartość odżywczą artykułu spożywczego. Walory smakowe również pozostają niezmienione.
Przepisy Unii Europejskiej zezwalają jedynie na radiacyjną dekontaminację przypraw suchych, w tym suszonych ziół aromatycznych oraz przypraw korzennych i warzywnych. Zgodnie z prawem unijnym każdy kraj członkowski dysponuje własnym wykazem środków spożywczych, które można poddać działaniu promieniowania jonizującego. W Unii Europejskiej obróbkę radiacyjną najczęściej stosują Belgia, Francja i Holandia. W Polsce zabieg radiacyjnego utrwalania żywności na skalę przemysłową przeprowadza Pracownia Technologii Radiacyjnych Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej. Rocznie w IChTJ poddajemy dekontaminacji mikrobiologicznej ponad sto ton przypraw, ziół i suszonych warzyw - mówi prof. Migdał. Zezwolenie Głównego Inspektora Sanitarnego dopuszcza również możliwość utrwalania promieniowaniem jonizującym ziemniaków, cebuli, czosnku i pieczarek (w tym suszonych). Obróbkę żywności za pomocą promieniowania jonizującego zaaprobowały Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Organizacja Narodów Zjednoczonych d/s Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA). Na zdjęciu: Akcelerator wytwarzający wysokoenergetyczne elektrony do dekontaminacji żywności w stacji Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej w Warszawie-Włochach.
Źródło:IChTJ
