Badanie gleby
Wykrycie niektórych składników mineralnych gleby wymaga sporządzenia wyciągu glebowego. W tym celu do próbki gleby wlewamy dwa razy większą objętość wody destylowanej (fotografia 1) – musimy użyć takiego rozpuszczalnika, aby nie wprowadzić do roztworu obcych substancji. Po wymieszaniu zawartości zlewki i opadnięciu zawiesiny sączymy roztwór znad osadu (fotografia 2). Przesącz ma żółtawe zabarwienie (fotografia 3) spowodowane obecnością wyługowanych z gleby substancji.
W celu identyfikacji jonów na folię nanosimy krople sporządzonego wyciągu, a następnie krople roztworów odpowiednio dobranych odczynników (fotografia 4). Są to: azotan srebra AgNO3 (dla Cl–), chlorek baru BaCl2 (dla ) oraz rodanek potasu KSCN (dla Fe3+).
Barwne produkty reakcji potwierdzają obecność oznaczanych jonów (fotografia 5):
Ag+ + Cl– → AgCl↓ (biały osad)
Ba2+ + → BaSO4↓ (biały osad)
Fe3+ + SCN– → [Fe(SCN)]2+ (czerwone zabarwienie)
Wyciąg glebowy umożliwi również zbadanie odczynu gleby, mającego ogromne znaczenie dla rozwijających się na niej roślin. Najprostsze oznaczenie polega na naniesieniu kropli wyciągu na papierek wskaźnikowy (fotografia 6) i porównaniu otrzymanej barwy ze wzorcem.
W próbce gleby możemy również oznaczyć orientacyjną zawartość węglanu wapnia. Wystarczy odrobinę wysuszonej gleby zwilżyć kilkoma kroplami stężonego kwasu solnego HClaq (fotografia 7). Intensywność i czas wydzielania pęcherzyków gazu jest proporcjonalna do zawartości CaCO3 (fotografia 8).
Jakość gleby zależy od jej własności sorpcyjnych, czyli zdolności do zatrzymywania wody i rozpuszczonych w niej związków chemicznych. Do eksperymentu potrzebna będzie próbka gleby żyznej oraz piaszczystej (fotografia 9; gleba żyzna z lewej, piaszczysta – z prawej). Zestaw badawczy składa się z dwóch cylindrów miarowych, lejków oraz wodnego roztworu dowolnego barwnika, np. tuszu do drukarki lub atramentu (fotografia 10). Do lejków wkładamy zwitek waty lub fragment bibuły (aby zapobiec wysypywaniu się zawartości), a następnie próbki gleby (fotografia 11).
Odmierzamy równe objętości roztworu barwnika (fotografia 12) i przesączamy je przez zawartość lejków (fotografia 13). Objętości zebranych w cylindrach miarowych roztworów i ich barwy są miarą zdolności sorpcyjnych poszczególnych rodzajów gleb (fotografia 14; gleba piaszczysta z lewej, gleba żyzna – z prawej). Gleba żyzna zatrzymuje większą objętość wody (mniej roztworu wycieka do cylindra) oraz więcej barwnika (jaśniejszy kolor roztworu w cylindrze) niż piaszczysta. Dzięki większym zdolnościom sorpcyjnym gleba ta jest bogatsza w składniki mineralne niezbędne do rozwoju roślin.
Badanie gleby - własności sorpcyjne:
Badanie gleby: składniki mineralne i odczyn:
