Związki kompleksowe miedzi

W pierwszym eksperymencie zaobserwujemy barwy roztworów połączeń kompleksowych tworzonych przez jony miedzi(II). Kationy Cu²⁺ w roztworze wodnym występują w postaci akwakompleksu (uwodnionego jonu)  o błękitnej barwie. Dolny indeks aq oznacza cząsteczki wody połączone koordynacyjnie z jonem centralnym, w roztworze wodnym zwykle jest ich 6. Wzór uwodnionego kationu można zapisać również w postaci . Do wykonania próby potrzebne będą roztwory siarczanu(VI) miedzi(II) CuSO₄ oraz chlorku sodu NaCl (fotografia 1). Po zmieszaniu obu cieczy zawartość zlewki przybiera zielone zabarwienie (fotografia 2). Zjawisko spowodowane jest utworzeniem (pod wpływem dużego stężenia jonów Cl^?) kompleksu chlorkowego ? jonów tetrachloromiedzi(II):

Przemianę zapisano schematycznie z pominięciem cząsteczek wody (nad strzałką znajduje się wzór substancji, którą działamy na akwakompleks).

W drugiej części doświadczenia otrzymamy amoniakalny kompleks jonów miedzi(II) (fotografia 3). Po dodaniu roztworu amoniaku NH_3aq do roztworu zawierającego sól miedzi(II) obserwujemy zmianę barwy zawartości kolby z niebieskiej na granatową (fotografia 4). Efekt spowodowany jest utworzeniem (pod wpływem dużego stężenia amoniaku) kompleksu amoniakalnego ? jonów tetraaminamiedzi(II):

Fotografia 5 przedstawia barwy wszystkich połączeń kompleksowych jonów miedzi(II) otrzymanych w doświadczeniu.

W kolejnym eksperymencie zaobserwujemy zmiany barwy stałego siarczanu (VI) miedzi (II). W postaci soli pięciowodnej związek tworzy kryształy o niebieskiej barwie (fotografia 6). Podczas ogrzewania w płomieniu palnika barwa zmienia się na białą (fotografia 7). Zjawisko spowodowane jest utratą wody przez sól w podwyższonej temperaturze:

Symbol ? nad strzałka oznacza ogrzewanie reagentów.

Bezwodną sól (fotografia 8) wysypujemy z probówki na szkiełko zegarkowe. W proszku zanurzamy drewnianą pałeczkę owiniętą taśma klejącą (okruchy soli przyklejają się do niej). Pałeczkę umieszczamy nad zlewką wypełnioną parującą wodą ? proszek zmienia barwę na niebieską, charakterystyczną dla związku uwodnionego (fotografia 9). Efekt spowodowany jest ponownym utworzeniem soli pięciowodnej ? bezwodny CuSO₄ jest bardzo czułym odczynnikiem, pozwalającym wykryć nawet śladowe ilości wody. Potwierdzeniem obserwacji jest dodanie kilku kropel wody do soli bezwodnej znajdującej się na szkiełku zegarkowym ? pojawia się charakterystyczne niebieskie zabarwienie pochodzące od uwodnionych jonów miedzi(II) (fotografie 10, 11).