Szachy losowe Fischera
Bobby Fischer zaprezentował publicznie szachy losowe 19 czerwca 1996 r. w Buenos Aires, w Argentynie. Celem gry, podobnie jak w szachach klasycznych, jest zamatowanie króla przeciwnika.
Zasady rozmieszczenia losowego bierek w pozycji początkowej są następujące: król musi znajdować się pomiędzy dwiema wieżami, gońce muszą stać na polach przeciwnych kolorów, a takie same figury obu graczy są usytuowane naprzeciw siebie (2).
Figury i pionki wykonują identyczne posunięcia jak w klasycznych szachach. Modyfikacji podlega jedynie wykonywanie roszady, uwzględniając różnorodne pozycje początkowe króla i wież. Po roszadzie mamy zawsze ustawienie takie, jak w szachach klasycznych, tj. niezależnie od tego, gdzie król i wieża znajdowały się przed roszadą. Promocja i bicie w przelocie pozostają niezmienne.
Obecnie w turniejach szachów Fischera najczęściej do losowania pozycji początkowej używane są komputery (czasami rzuca się kostką do gry lub monetą). Przy grze z zegarem zawodnicy otrzymują zazwyczaj pewien czas na zaznajomienie się z pozycją przed uruchomieniem zegarów (najczęściej jest to 5 minut).
Chociaż szachy Fischera nie cieszą się tak ogromną popularnością, jak szachy klasyczne, grywa w nie od czasu do czasu wielu arcymistrzów. Sięgają po nie również poprzedni mistrz świata w szachach klasycznych - Viswanathan Anand, oraz obecny - Magnus Carlsen.
Czytelników "Młodego Technika" zainteresowanych szachami losowymi Fischera odsyłam do bardzo ciekawego internetowego opracowania, autorstwa szachisty, programisty i informatyka Marcina Kasperskiego: mekk.waw. pl/mk/szachy/ szachy_960. Obowiązujące obecnie przepisy gry dla Chess 960, przygotowane przez Międzynarodową Federację Szachową FIDE (przekład końcówz angielskiego: Andrzej Filipowicz), znaleźć można na stronie internetowej Polskiego Związku Szachowego: pzszach.pl/2017/11/02/przepisy-fide-obowiazujace-od-1-stycznia-2018-r/. Omówione zostały w nich szczegółowe wytyczne, obejmujące m.in. zasady ustalania pozycji wyjściowej i wykonywania roszady.
Remisy przekształcają szachy w grę nudną, a partie rezultatywne - to wynik walki ("Draws make for dull chess, wins make for fighting chess”).
Bobby Fischer
Magnus Carlsen - mistrz świata w szachach klasycznych i losowych Fischera
W dniach 9-13 lutego tego roku w norweskim Høvikodden koło Oslo rozegrany został mecz o tytuł nieofi cjalnego mistrza świata w szachach losowych Fischera. Naprzeciw siebie usiedli mistrz świata w szachach klasycznych Norweg Magnus Carlsen i Amerykanin Hikaru Nakamura (3).
W latach 2001-2009 rozgrywano corocznie w Moguncji (Niemcy) nieoficjalne mistrzostwa świata w szachach losowych Fischera. Brali w nich udział czołowi szachiści, tacy jak Hikaru Nakamura, Levon Aronian czy Peter Svidler. Ostatni z tych turniejów wygrał Nakamura, pokonując Aroniana w czteropartiowym meczu. Właśnie to sprawiło, że w lutowym pojedynku w Høvikodden Nakamura był uważany za broniącego tytułu nieoficjalnego mistrza świata w szachach losowych Fischera, a Magnus Carlsen rywalizował jako pretendent.
Przez pierwsze cztery dni zawodnicy grali po dwie partie dziennie tempem wolniejszym, mając 45 minut na czterdzieści posunięć, a następnie 15 minut na dokończenie partii. Te partie liczone były podwójnie (zwycięstwo 2 punkty, remis 1 punkt). Ostatniego dnia meczu Carlsen i Nakamura rozegrali osiem partii szybkich: po 10 minut na partię z dodawaniem 5 sekund po każdym wykonanym posunięciu. Każda wylosowana pozycja była używana w dwóch grach, z odwróconymi kolorami. Zwyciężył ostatecznie Magnus Carlsen, z wynikiem 14:10.
W szachach klasycznych, zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami Międzynarodowej Federacji Szachowej (FIDE), do szachów szybkich zalicza się partie, w których każdy z zawodników otrzymuje na zakończenie wszystkich posunięć więcej niż 10 minut, ale mniej niż 60 minut, albo w których przydzielony przed rozpoczęciem partii ustalony czas, po uwzględnieniu dodatku sekundowego na każde posunięcie, pomnożonego przez 60, mieści się w tych granicach. Do gry błyskawicznej zalicza się partie, w których każdy z zawodników otrzymuje na zakończenie wszystkich posunięć 10 minut lub mniej, albo czas, który z dodatkiem sekundowym na każde posunięcie, pomnożonym przez 60, wynosi 10 minut lub mniej.
A oto przebieg jedenastej partii (trzeciej partii w szachach szybkich), bardzo ważnej dla końcowego rezultatu meczu, rozegranej ostatniego dnia zawodów.
Rozpoczęła się bardzo nietypowo, bo od roszad zarówno białymi, jak i czarnymi. Nakamura, grający białymi, uzyskał dużą strategiczną i taktyczną przewagę nad przeciwnikiem, doprowadzając do końcówki: hetman przeciwko wieży i pionkowi. Końcówka była teoretycznie wygrana, ale Nakamura pozwolił przeciwnikowi na dojście pionka do pola a3 i zbudowanie fortecy. Carlsen, mając już sekundy na swoim zegarze, zareklamował trzykrotne powtórzenie pozycji, mając także możliwość reklamacji wykonania pięćdziesięciu posunięć bez bicia i ruchu pionkiem.
Hikaru Nakamura - Magnus Carlsen, partia szybka, szachy losowe Fischera, Baerum, Norwegia, runda 3, 13 lutego 2018 r.
Pozycja początkowa (diagram 4) 1.O-O O-O (diagram 5) 2.e4 c5 3.d4 cxd4 4.Wxd4 a6 5.Sg3 Ga7 6.Wd3 d6 7.b3 Sc7 8.Gb2 f6 9.c4 Sg6 10.Sc2 Sf4 11.Wd2 e5 12.Se3 g6 13.Se2 Sce6 14.Sxf4 Sxf4 15.g3 Se6 16.f4 Sd4 17.Kg2 b5 18.Sd5 Hd7 19.f5 bxc4 20.bxc4 g5 21.h4 g4 22.Gxd4 Gxd4 23.Hd1 Hg7 24.h5 Gb7 25.h6 Hxh6 26.Wh1 Hg5 27.Wh4 h5 28.Wxd4 exd4 29.Sf4 Hxf5 30.Wxh5 Gxe4+ 31.Kf2 Gxb1 32.Wxf5 Gxf5 33.Hxd4 Gc8 34.Hd5+ Kg7 35.He4 Wf7 36.Hg6+ Kf8 37.Hd3 Ke8 38.Hd5 f5 39.Hd4 We7 40.Sd5 We5 41.Ha7 Wxd5 42.cxd5 Wd7 43.Hb8 Kd8 44.Ke3 Wc7 45.Kf4 Wc4+ 46.Kg5 Kd7 47.Ha7+ Wc7 48.He3 Wc5 49.Kf6 Kc7 50.Hd3 Gb7 51.Hxf5 Gxd5 52.Hxg4 Gxa2 53.Ha4 Gc4 54.g4 a5 55.g5 Gd3 56.g6 Wf5+ 57.Ke7 We5+ 58.Kf7 Gxg6+ 59.Kxg6 Wc5 60.Kf6 We5 61.Hc4+ Kd7 62.Hg8 Kc7 63.Ha8 Kb6 64.Hc8 Kb5 65.Hc7 Wc5 66.Hb7+ Kc4 67.Ke6 a4 68.Kxd6 Wb5 69.He4+ Kb3 70.Hd3+ Kb4 71.Hd4+ Ka3 72.Kc6 Wb3 73.Kc5 Wb2 74.He4 Wb3 75.Hd4 Wb2 76.He4 Wb3 77.Hc4 Wb2 78.Hd4 Wb1 79.Hc3+ Ka2 80.Hc2+ Ka3 81.Hd2 Wb2 82.Hf4 Wb1 83.Hf6 Ka2 84.He6+ Wb3 85.Kc4 Ka3 86.He1 Ka2 87.Hd2+ Wb2 88.Hd5 a3 89.Hd3 Wb1 90.Hd5 Wb2 91.Kc3+ Ka1 92.Hh1+ Ka2 93.Hd1 Wb1 94.Hd4 Wb3+ 95.Kc4 Wb1 96.He4 Wb3 97.Hf5 Wb2 98.Kc3 Wb3+ 99.Kc2 Wb2+ 100.Kc1 Ka1 101.He5 Ka2 102. He4 Ka1 103.Hd3 Ka2 104.Hc4+ Ka1 105.Hc3 Ka2 106.Hd3 Wb8 107.Hf5 Wb2 108.Hg6 Ka1 109.He6 Wb1+ 110.Kc2 Wb2+ 111.Kc3 Kb1 112.Hf7 Ka1 113.Ha7 Ka2 114.Ha4 Wb1 115.He4 Wb2 116.He1 Wb3+ 117.Kc4 Wb2 118.Hh1 Wb3 119.Hh8 Wb2 120.Hc3 Wb1 121.Hd3 Wb2 122.Hg6 Wb3 123.Hh7 Wb2 124.Kc3 Wb3+ 125.Kc2 Wb2+ 126.Kc1 Ka1 127.Hd3 Ka2 128.Hd5+ Ka1 129.He4 Ka2 130.Hd3 Wb8 131.Hd5+ Ka1 132.He5+ Wb2 133.Hc3 Ka2 134.Hc4+ Ka1 135.He4 Ka2 136.Hh7 Ka1 137.He4 Ka2 138.Hd3 (diagram 6) remis.
Magnus Carlsen zasłużenie zwyciężył i obecnie jest zarówno oficjalnym mistrzem świata w szachach klasycznych, jak i nieoficjalnym mistrzem świata w szachach losowych Fischera (7).
Zobacz także:
Polska i Polacy najlepsi na świecie w rozwiązywaniu zadań szachowych
"Szachy" Jana Kochanowskiego
