Puchar Narodów Online - szachy w czasie pandemii
W związku z pandemią COVID-19 sportowe życie, w przypadku niektórych dyscyplin, przeniosło się do Internetu. Szachy online przeżywają w ostatnich tygodniach ogromny rozwój. Około 16 milionów partii jest rozgrywanych online każdego dnia od początku pandemii, a aż 9 milionów z nich odbywa się na najpopularniejszej światowej szachowej platformie Chess.com.
Jedynym, choć bardzo istotnym, hamulcem przy organizacji tego rodzaju imprez w sieci, jest potencjalne zagrożenie ze strony oszustów, wspomagających swoją grę w domowym zaciszu programami komputerowymi.
Puchar Narodów Online (FIDE Chess.com Online Nations Cup) to turniej drużynowy, który odbył się w dniach 5-10 maja 2020 roku na Chess.com - wiodącej platformie do gry w szachy (1). Chess. com to jednocześnie internetowy serwer szachowy, forum internetowe i serwis społecznościowy. Współorganizatorem i patronem tego szachowego wydarzenia była Międzynarodowa Federacja Szachowa FIDE. Turniej transmitowany był na żywo na wielu platformach, w tym na kanałach FIDE i Chess.com.
Kilka milionów ludzi na całym świecie obserwowało to wielkie szachowe wydarzenie, a ekspercki komentarz prowadzony był w wielu językach, m.in. po angielsku, hiszpańsku, rosyjsku, mandaryńsku, francusku, niemiecku, portugalsku, włosku, turecku oraz po polsku.
W zawodach wzięło udział 6 zespołów: Rosja, USA, Europa, Chiny, Indie oraz "Reszta Świata".
Pierwszy etap Turnieju to podwójna kołówka, w której każda drużyna zmierzyła się z każdą dwukrotnie. W drugim etapie dwie najlepsze drużyny rozegrały pomiędzy sobą "superfinał". Wszystkie mecze rozgrywane były na czterech szachownicach: na trzech grali mężczyźni, a na czwartej kobiety. Każdy z graczy na rozegranie partii miał 25 minut, a zegar po każdym wykonanym ruchu dodawał mu jeszcze 10 sekund.
W składzie drużyny Europy, prowadzonej przez legendarnego Rosjanina Garri Kasparowa (2) grał reprezentant Polski - Jan Krzysztof Duda (3). 57-letni Kasparow, uważany przez wielu za najlepszego szachistę w historii (miał najwyższy ranking na świecie przez 255 miesięcy), oficjalnie zakończył karierę w 2005 roku, ale później sporadycznie uczestniczył jeszcze w zawodach, po raz ostatni w 2017 roku.
W zawodach Pucharu Narodów Online grało wielu czołowych zawodników: od pięćdziesięcioletniego poprzedniego mistrza świata Viswanathana Ananda, który ciągle należy do najlepszych na świecie szachistów do najnowszego szachowego fenomenu, szesnastoletniego Irańczyka Alirezy Firouzji (4). Zagrały też najlepsze szachistki na świecie, m.in. Chinki Hou Yifan - była czterokrotna mistrzyni świata, liderka światowego rankingu kobiet (2658), obecnie studentka Uniwersytetu w Oksfordzie i Ju Wenjun - aktualna mistrzyni świata (ranking 2560). Zainteresowanych informacją o najlepszych chińskich szachistkach i ostatnim meczu o mistrzostwo świata kobiet (Ju Wenjun - Aleksandra Goryachkina).
A oto składy drużyn:
- Europa (Maxime Vachier Lagrave, Levon Aronian, Anish Giri, Anna Muzyczuk, Jan-Krzysztof Duda, Nana Dżagnidze, kapitan Garri Kasparow)
- Chiny (Ding Liren, Wang Hao, Wei Yi, Hou Yifan, Yu Yangyi, Ju Wenjun, kapitan Ye Jiangchuan)
- USA (Fabiano Caruana, Hikaru Nakamura, Wesley So, Irina Krush, Leinier Dominguez Perez, Anna Zatonskih, kapitan John Donaldson)
- Indie (Viswanathan Anand, Vidit Gujrathi, Pentala Harikrishna, Humpy Koneru, Adhiban Baskaran, Harika Dronavali, kapitan Władimir Kramnik)
- Rosja (Jan Niepomniaszczyj, Władysław Artemijew, Segiej Karjakin, Aleksandra Goriaczkina, Dmitry Andrejkin, Olga Girja, kapitan Aleksander Motyliow)
- Reszta Świata (Timur Radżabow, Alireza Firouzja, Bassem Amin, Maria Muzyczuk, Jorge Cori, Dinara Saduakassowa, kapitan prezydent FIDE Arkady Dworkowicz).
Po 9 rundach awans do superfinału zapewniła sobie drużyna Chin, a o drugie miejsce rywalizowały drużyny Europy i USA.
W ostatniej, 10 rundzie pierwszego etapu Pucharu Narodów w szachach online, reprezentacja Europy (5) zmierzyła się z drużyną „Reszta Świata”. W meczu tym polski 22-letni arcymistrz Jan-Krzysztof Duda pokonał, najlepszego w historii szachistę Afryki, 31-letniego Egipcjanina Bassema Amina. Było to trzecie zwycięstwo Polaka w Pucharze Narodów Online, przy dwóch remisach i tylko jednej porażce. Niestety cały mecz zakończył się ostatecznie tylko remisem (2:2). W tym czasie drużyna USA, grająca z drużyną Chin, nie zmarnowała swojej szansy i zwyciężyła 2,5:1,5. Przy równej liczbie punktów meczowych (po 13), USA wyprzedziły Europę o pół małego punktu (suma punktów uzyskanych we wszystkich partiach: 22:21,5) i awansowała do superfinału.
A oto przebieg partii Jan-Krzysztof Duda - Bassem Amin, rozegranej 9 maja 2020 roku w rundzie 10:
1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Sf6 5.O-O Ge7 6.d3 d6 7.c4 O-O 8.h3 Sd7 9.Ge3 Gf6 10.Sc3 Sd4 11.Sd5 Sc5 12.G:d4 e:d4 13.b4 S:a4 14.H:a4 c6 15.Sf4 Gd7 16.Hb3 g6 17.Se2 Hb6 18.Wfc1 Ge6 19.Sf4 Gd7 20.Wab1 Gg7 21.Se2 Ge6 22.Hb2 Ha7 23.c5 Wad8 24.a4 Wfe8 25.Ha3 Gc8 26.c:d6 Hb8 27.b5 a:b5 28.a:b5 H:d6 29.H:d6 W:d6 30.G:c6 b:c6 31.Wb6 Gd7 32.Sd2 f5 33.Wb7 Gc8 34.Wa7 (diagram 6) 34…Gh6? (lepsze było np. 34…Wd7) 35.f4 f:e4 36.S:e4 (diagram 7) 36…W:e4? (niepoprawne poświęcenie jakości, należało grać 36…Wde6) 37.d:e4 d3 38.Wa8 d:e2 39.W:c8+ Kg7 40.We1 G:f4 41.Kf2 h5 42.K:e2 g5 43.Wd1 We6 44.Wd7+ Kf6 45.Kd3 h4 46.Wf8+ Kg6 47.Wff7 c5 48.Wg7+ Kf6 49.Wh7 Kg6 50.Wdg7+ Kf6 51.Wh6+ Ke5 52.W:e6+ K:e6 53. Wg6+ 1-0.
Punkty meczowe: za zwycięstwo drużyna uzyskiwała 2 pkt., za remis 1 pkt. a za przegraną 0 pkt. W przypadku tej samej liczby punktów meczowych decydowała punktacja pomocnicza - suma punktów wszystkich zawodników.
Superfinał
W superfinale drużyna Chin zremisowała z USA 2:2, ale dzięki pierwszemu miejscu w pierwszym etapie została zwycięzcą Pucharu Narodów Online. Rozgrywane partie można było śledzić w Internecie z komentarzami ekspertów w wielu językach, w tym także w polskim.
Imprezę zorganizowała Międzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE) i portal chess.com. Pula nagród wynosiła 180 tys. dolarów: zwycięzcy otrzymali 48 tysięcy dolarów, drużyna USA 36 tysięcy, a pozostałe reprezentacje po 24 tysiące dolarów.
Procedury fair-play
Aby zagwarantować przestrzeganie zasady "fair play" podczas całego turnieju, w trakcie partii gracze byli obserwowani przez, wskazanych przez FIDE, sędziów międzynarodowych za pośrednictwem konferencji video. Obserwacja obejmowała m.in. kamery internetowe, ekrany komputerów oraz pomieszczenia, w których grali, żeby upewnić się, że uczestnicy nie korzystają z żadnej zewnętrznej pomocy komputera.
Panel fair-play oraz panel odwoławczy zostały sformowane z członków Komisji FIDE ds. Fair-Play, Ekspertów Chess.com ds. fair-play, informatyków, statystyków oraz szachowych arcymistrzów. Panel fair-play zachowywał prawo do dyskwalifikacji każdego gracza za podejrzenie naruszenie zasad fair-play w trakcie trwania turnieju.
O Pucharze Narodów Online, Arkady Dvorkovich, Prezydent Międzynarodowej Federacji Szachowej FIDE powiedział: "Powody, dla których taki oficjalny turniej musi być przeprowadzony online są bardzo niefortunne - jednak jesteśmy szczęśliwi, widząc, że szachy dodają otuchy i zapewniają rozrywkę milionom ludzi, którzy przymusowo przebywają w swoich domach: mogą grać sami, ale mogą także cieszyć się i przeżywać emocje, związane z wydarzeniem sportowym na najwyższym poziomie."
50 lat od szachowego meczu stulecia ZSRR - "Reszta Świata"
Puchar Narodów Online - to epokowe wydarzenie w pewnym sensie przypominało słynny mecz ZSSR - "Reszta Świata", który odbył się w 1970 roku w Belgradzie. Był to okres dominacji Związku Radzieckiego w szachach i jednocześnie czas, kiedy największy rozkwit swojej kariery przeżywał Bobby Fischer. Zorganizowanie takiego spotkania było pomysłem byłego mistrza świata Maxa Euwego. W latach 1970 - 1980 Euwe był prezydentem Międzynarodowej Federacji Szachowej FIDE.
Rozgrywki toczyły na dziesięciu szachownicach i obejmowały 4 koła. Pomimo, że w drużynie ZSRR występował ówczesny oraz czterech byłych mistrzów świata, a skład drużyny "Reszty Świata" prezentował się dużo skromniej, mecz zakończył się tylko minimalnym zwycięstwem drużyny radzieckiej 20½ - 19½. Niespełna 30-letni Fischer był wtedy najlepszy w zespole "Reszty Świata, na cztery pojedynki z Petrosjanem dwa wygrał i dwa zremisował (9).
Wyniki meczu ZSSR - "Reszta Świata" 20,5:19,5
- Borys Spasski - Bent Larsen (Dania) 1,5:1,5 Leonid Stein - Bent Larsen 0:1
- Tigran Petrosjan - Robert Fischer (USA) 1:3
- Wiktor Korcznoj - Lajos Portisch (Węgry) 1,5:2,5
- Lew Poługajewski - Vlastimil Hort (Czechosłowacja) 1,5:2,5
- Jefim Geller - Svetozar Gligoric (Jugosławia) 2,5:1,5
- Wasyl Smysłow - Samuel Reshevsky (USA) 1,5:1,5 Wasyl Smysłow - Fridrik Olafsson (Islandia) 1:0
- Mark Tajmanow - Wolfgang Uhlmann (NRD) 2,5:1,5
- Michaił Botwinnik - Milan Matulovic (Jugosławia) 2,5:1,5
- Michaił Tal - Miguel Najdorf (Argentyna) 2:2
- Paul Keres - Borislav Ivkov (Jugosławia) 3:1
Fischer zgodził się zagrać na drugiej szachownicy drużyny "Reszty Świata" gdyż duński arcymistrz Bent Larsen postawił ultimatum, że albo On (Larsen) zagra na pierwszej szachownicy albo w ogóle. Rok później, w meczu pretendentów, Fischer rozgromił Larsena w stosunku 6:0 pokazując jasno, kto lepiej gra w szachy (10). Fischer pokonał następnie Petrosjana (6,5:2,5), a potem rozprawił się w Reykjaviku ze Spasskim i został 11 mistrzem świata. Tym samym przerwał hegemonię radzieckich arcymistrzów i został szachistą numer jeden na świecie.
dr inż. Jan Sobótka
