Magnus Carlsen obronił tytuł mistrza świata w szachach
W roku 2013 Carlsen został mistrzem świata, pokonując 6,5:3,5 reprezentanta Indii Viswanathana Ananda. Rok później w Soczi ponownie pokonał Ananda 6,5:4,5 i obronił tytuł. Tegoroczny mecz w szachach klasycznych Magnus Carlsen - Siergiej Karjakin (1) był bardzo wyrównany i zakończył się remisem 6:6. Czas do namysłu dla zawodnika wynosił 100 minut na wykonanie pierwszych czterdziestu posunięć w partii, następnie 50 minut na kolejne dwadzieścia ruchów, a później jeszcze 15 minut na dokończenie partii. Jednocześnie zawodnicy zyskiwali po 30 sekund dodatkowego czasu za każde wykonane przez siebie posunięcie.
Dopiero jednak w dogrywce, składającej się z czterech partii w szachach szybkich, zwyciężył Carlsen 3:1 i obronił tytuł.
Zdecydowana większość rozegranych partii zakończyła się remisami. W ósmej mistrz świata zaryzykował i poniósł jedyną w tym meczu porażkę. W dziesiątej zrewanżował się i zwyciężył, doprowadzając do remisu, a następnie - po dwóch dalszych bezbarwnych remisach - do dogrywki. W partiach szybkich jednak niezrównanym liderem jest Carlsen i to on, po zwycięstwach w trzeciej i czwartej odsłonie tej fazy pojedynku, obronił tytuł mistrza świata.
Mecz cieszył się wielkim powodzeniem na całym świecie. W Norwegii transmisje na żywo obejrzało ok. ćwierć miliona osób. Sala budynku Fulton Market na Manhattanie w Nowym Jorku (2), w którym rozegrano zawody, była prawie całkowicie zapełniona, pomimo wysokich cen biletów (karnet na cały mecz kosztował 350-3 tys. dolarów, a bilety na poszczególne partie od 75 do 900 dolarów). Meczu nie mógł bezpośrednio obejrzeć prezydent Międzynarodowej Federacji Szachowej FIDE i zarazem rosyjski milioner Kirsan Iljumżynow, gdyż ma zakaz wstępu na teren Stanów Zjednoczonych. Jest oskarżany przez Departament Skarbu USA o udzielenie pomocy finansowej Bankowi Centralnemu Syrii oraz tamtejszemu rządowi. Prezydent FIDE twierdzi, że oskarżenia wystosowywane wobec niego są bezpodstawne i że nie prowadził interesów w tamtym regionie.
Magnus Carlsen jest liderem listy FIDE z rankingiem 2853 (Karjakin ma 2772). Już w wieku dziewiętnastu lat został, jako najmłodszy szachista, liderem listy ELO, a w 2014 r. osiągnął najwyższy ranking w historii - 2882. Obawiając się ataku hakerów na swoje komputerowe bazy danych, zwrócił się o pomoc do firmy Microsoft i pomoc tę uzyskał. Pani Vibeke Hansen z jej norweskiego oddziału stwierdziła, że firma stworzyła Carlsenowi bezpieczne środowisko treningowe, zaoferowała też bezpieczne narzędzia komunikacji i pracy grupowej.
Karjakin z kolei do końca 2009 r. reprezentował barwy Ukrainy, ale potem zmienił obywatelstwo na rosyjskie i od tego czasu w międzynarodowych zawodach gra dla swojej nowej ojczyzny. W wieku 12 lat i 7 miesięcy został najmłodszym w historii arcymistrzem (Carlsen zdobył ten tytuł w wieku 13 lat i 5 miesięcy). Do meczu z Norwegiem przystąpił jako zwycięzca turnieju pretendentów, który odbył się w Moskwie w marcu 2016 r. - wygrał tam przed Amerykaninem Fabiano Caruaną i wspomnianym Hindusem Viswanathanem Anandem.
Przebieg meczu
W pierwszej partii grający białymi Carlsen wybrał rzadko spotykany debiut - atak Trompowskiego. Pretendent nie dał się jednak zaskoczyć i po wymianie figur przeszedł do wyrównanej końcówki. Partia zakończyła się remisem po 42 posunięciach (3).
Po serii siedmiu remisów w pierwszej fazie turnieju, ósma partia zakończyła się zwycięstwem Karjakina. Carlsen miał wcześniej szanse na zwycięstwo w trzeciej i czwartej partii, ale świetnie grający w defensywie reprezentant Rosji w obu z nich zremisował.
W ósmej partii obydwaj szachiści wpadli w niedoczas i wydawało się, że będzie kolejny remis. Grający jednak białymi Carlsen chciał koniecznie zwyciężyć. Ofiarował najpierw jednego pionka, a potem jeszcze drugiego w zamian za inicjatywę, ale popełnił przy tym kilka błędów i w końcu, po 52 posunięciach, musiał uznać się za pokonanego.
Partia ta wyglądała następująco:
1.d4 Sf6 2.Sf3 d5 3.e3 e6 4.Gd3 c5 5.b3 Ge7 6.0–0 0–0 7.Gb2 b6 8.d:c5 G:c5 9.Sbd2 Gb7 10.He2 Sbd7 11.c4 d:c4 12.S:c4 He7 13.a3 a5 14.Sd4 Wfd8 15.Wfd1 Wac8 16.Wac1 Sf8 17.He1 Sg6 18.Gf1 Sg4 19.Sb5 Gc6 20.a4 Gd5 21.Gd4 G:c4 22.W:c4 G:d4 23.Wd:d4 W:c4 24.b:c4?! Lepsze było bicie gońcem lub wieżą, aby nie osłabiać pionków na skrzydle hetmańskim. 24…Sf6 25.Hd2 Wb8 26.g3 Se5 27.Gg2 h6 28.f4 Sed7 29.Sa7 Ha3 30.Sc6 Wf8 31.h3 Sc5 32.Kh2 S:a4 33.Wd8 g6 34.Hd4 Kg7 35.c5? Błąd Carlsena popełniony w niedoczasie. 35…Wxd8 36.Sxd8 S:c5 37.Hd6 Hd3? (diagram 4) Tym razem w niedoczasie błąd popełnia Karjakin. Należało grać 37…Ha4 z przewagą czarnych. 38.S:e6+!! Świetne zagranie taktyczne Carlsena prowadzące do wyrównania. 38…f:e6 39.He7+ Kg8 40.H:f6 a4 41.e4 Hd7 42.H:g6+ Hg7 43.He8+ Hf8 44.Hc6. Carlsen rezygnuje z remisu przez powtarzanie posunięć i próbuje grać na wygraną. 44…Hd8 45.f5 a3 46.f:e6 Kg7 47.e7?! H:e7 48.H:b6 Sd3 49.Ha5 Hc5 50.Ha6 Se5 51.He6? h5! 52.h4? (diagram 5) 52… a2! Carlsen poddał partię. Po 53.H:a2 następowało 53… Sg4+ 54.Kh3 Hg1! 55.Hb2+ Kg6! z wygraną czarnych.
W dziewiątej partii Karjakin uzyskał przewagę, ale Carlsenowi udało się uratować remis. W dziesiątej przeciwnicy wybrali jeden z najbardziej popularnych obecnie debiutów - obronę berlińską w partii hiszpańskiej. Grający czarnymi Rosjanin miał szansę na remis przez powtórzenie posunięć w dwudziestym posunięciu, ale nie skorzystał z tej możliwości.
Potem Norweg powoli zyskiwał przewagę pozycyjną, a następnie materialną w postaci pionka, i - grając precyzyjnie - doprowadził do wygranej w 75 posunięciu. Po dwóch szybkich remisach w partii jedenastej i dwunastej (która trwała niecałą godzinę i zaledwie trzydzieści posunięć) mecz szachów klasycznych zakończony został remisem.
Po dniu przerwy przeciwnicy przystąpili do dogrywki w szachach szybkich.
Tempo gry w dogrywce wynosiło 25 minut na partię dla zawodnika plus 10 sekund bonifikaty czasowej za każdy wykonany ruch. Tutaj zdecydowanym faworytem był Carlsen - aktualny mistrz świata w grze szybkiej, mający zdecydowanie najwyższy na świecie ranking FIDE w tej dyscyplinie. W pierwszej partii Norweg, grający czarnymi, z łatwością doprowadził do remisu. W drugiej też zremisował, chociaż był już blisko wygranej. Trzecia toczyła się pod dyktando Carlsena - Karjakin w niedoczasie popełnił błąd, po którym musiał się poddać. W ostatniej, czwartej partii, grający białymi Carlsen nie dał najmniejszych szans Rosjaninowi i zakończył pięknym poświęceniem hetmana, po którym następował nieuchronny mat (diagram 6): jeżeli 50…K:h6, to 51.Wh8#, a jeżeli 50...g:h6, to 51.W:f7#.
Carlsen zasłużył na zwycięstwo, był aktywny i częściej ryzykował niż pasywnie grający Siergiej Karjakin, który czekał na błąd przeciwnika. Po zakończeniu dziesiątej partii Norweg zyskał przewagę psychologiczną nad pretendentem. Ostatecznie triumfował 9:7 w całym pojedynku i po raz drugi obronił tytuł mistrzowski, czym sprawił sobie wspaniały prezent urodzinowy. Nagroda dla triumfatora wynosiła 600 tys. dolarów, dla pokonanego - 400 tys.
dr inż. Jan Sobótka
nauczyciel akademicki,
licencjonowany instruktor
i sędzia szachowy
