56. Międzynarodowy Festiwal Szachowy im. Akiby Rubinsteina

W tym roku, już po raz ósmy z rzędu, uczestniczyłem w Międzynarodowym Festiwalu im. Akiby Rubinsteina. Pamięci, tego najwybitniejszego polskiego znawcy królewskiej gry i jednego z najlepszych szachistów wszechczasów, poświęcone są międzynarodowe turnieje szachowe, organizowane od 1963 roku w uzdrowisku Polanica Zdrój w Kotlinie Kłodzkiej. Tegoroczny Festiwal Szachowy im. Akiby Rubinsteina był w tym roku zamknięty dla publiczności, ale przebieg można było śledzić w Internecie. W siedmiu grupach turniejowych uczestniczyło w sumie 458 zawodników. Na stronie www.rubinstein.dzszach.pl prowadzona była transmisja z najważniejszych partii w każdej grupie, streaming obrazu z sali gry, relacje podsumowujące z każdej rundy oraz wywiady z zaproszonymi gośćmi i zawodnikami.

Polanica Zdrój gościła już wielu wybitnych szachistów, m.in. prezydentów FIDE, Holendra Machgielisa (Maxa) Euwe i Filipińczyka Florencio Campomanesa oraz mistrza świata Michaiła Tala. W turniejach grali m.in. mistrzowie świata Wasilij Smysłow, Anatolij Karpow i Weselin Topałow a także mistrzynie świata Maja Cziburdanidze, Nona Gapridaszwili i Zsuzsa Polgar. Od 1997 r. turniej szachowy został przekształcony w festiwal z udziałem setek zawodników, w którym rozgrywane są turnieje w różnych kategoriach wiekowych i rankingowych.

Festiwal Szachowy im. Akiby Rubinsteina to jeden z trzech najstarszych turniejów w Europie, jest nadal jedną z najbardziej znanych i największych imprez szachowych w Polsce. Najsilniejszy turniej memoriałowy rozegrano w 2000 r., osiągnął on wówczas rangę XVII kategorii FIDE (średni ranking turnieju wyniósł 2673).

Akiba Rubinstein urodził się 12 grudnia 1882 roku w Stawiskach koło Łomży, w rodzinie żydowskiego nauczyciela. W 1912 roku zwyciężył w pięciu najważniejszych turniejach europejskich, czego do tej pory nie dokonał jeszcze żaden z szachistów. W 1926 r. wyjechał na stałe z Polski i osiadł w Belgii. Zmarł 15 marca 1961 r. w Antwerpii. Jeszcze za jego życia w 1950 r. Międzynarodowa Federacja Szachowa przyznała mu za wcześniejsze osiągnięcia - tytuł arcymistrza. Rubinstein, jako jeden z największych szachistów w historii, wniósł trwały wkład do teorii debiutów oraz gry końcowej i wiele wariantów debiutowych nosi jego imię. Odznaczał się fantastyczną wprost pamięcią, umiał odtworzyć wszystkie rozegrane przez siebie partie. W szachach cenił piękno kombinacji, był zdecydowanym przeciwnikiem uwzględniania w taktyce gry momentów psychologicznych, jako niegodnych czystej walki sportowej (1).

1. Akiba Rubinstein przed rokiem 1914 źródło: www.pzszach.pl

2. Ławeczka Akiby Rubinsteina w nowej lokalizacji fot. Jan Sobótka

Już dwa lata po śmierci arcymistrza rozpoczęto organizować w Polanicy-Zdroju coroczny międzynarodowy turniej szachowy. Pierwszy szachowy memoriał w Polanicy Zdroju został rozegrany w sierpniu 1963 roku, a jego inicjatorem byli ówczesny dyrektor Uzdrowiska Karol Grzejszczyk oraz naczelny lekarz Józef Matuszewski i jego żona Stefania. Zwycięzcą turnieju został bułgarski mistrz międzynarodowy Nikola Padewski. W 2010 r.

Europejska Unia Szachowa ogłosiła rok 2012 "Rokiem Akiby Rubinsteina". W 2011 r. przy okazji rewitalizacji Parku Zdrojowego w Polanicy-Zdroju, przed jednym z wejść ustawiono ławeczkę, na której siedzi z szachownicą na kolanach zamyślony arcymistrz Akiba Rubinstein. W maju tego roku "ławeczka Rubinsteina" przeniesiona została do Parku Szachowego, z której słynny arcymistrz przygląda się młodym szachistom grającym w szachy parkowe (2, 3).

3. Szachy parkowe w Polanicy Zdroju fot. Jan Sobótka

4. Sala gry w Teatrze Zdrojowym, fot. Jan Sobótka

5. Sergei Ovsejevitsch - zwycięzca OPENU A źródło: www.chess-db.com

W dniach 15-23.08.2020 r. w Polanicy-Zdroju rozegrany został już po raz 56 Międzynarodowy Festiwal Szachowy im. Akiby Rubinsteina. W turnieju głównym (Open A) uczestniczyło 55 zawodników z Belgii, Litwy, Niemiec, Polski i Ukrainy (4). Zwyciężył arcymistrz Sergei Ovsejevitsch z Ukrainy z wynikiem 7,5 pkt. z 9 partii (5). Drugie miejsce zdobył mistrz międzynarodowy Piotr Sabuk, a trzecie mistrz FIDE Karol Kucza (tabela 1.)

Turnieje seniorów (grupa B, mężczyźni 60+, kobiety 50+) rozgrywane w ramach Festiwalu cieszą się wieloletnią tradycję i gromadzą najsilniejszych w Polsce szachistów w tej kategorii wiekowej. Niektórzy seniorzy uczestniczą w tych rozgrywkach regularnie od kilkunastu lat, jak np. Janusz Kwiek, który przez kilka lat grał zarówno w turnieju przedpołudniowym jak i popołudniowym (po ok. 8 godzin dziennie nad szachownicą!), w obu turniejach z bardzo dobrymi rezultatami.

W tegorocznym turnieju, w którym uczestniczyło 51 zawodników z Francji, Niemiec, Polski i Ukrainy. Tegoroczny turniej zakończył się zwycięstwem mistrza FIDE Janusza Żyły (Wrocławski Klub Szachowy HETMAN). Drugie miejsce zdobył mistrz FIDE Sergej Shilov z Ukrainy, reprezentant klubu SzSON ZAGŁĘ-BIE Dąbrowa Górnicza (6). Obaj zawodnicy rywalizowali z sobą przez cały turniej, uzyskali po 8 pkt. z 9 partii, a o ostatecznym zwycięstwie polskiego zawodnika zadecydowała ostatnia runda, w której Janusz Żyła pokonał Janusza Kwieka. W ostatniej rundzie prowadzący o ½ punktu zawodnik z Ukrainy zaledwie zremisował i dzięki gorszej punktacji pomocniczej musiał pogodzić się ze zdobyciem drugiego miejsca (tabela 2). Tytuł najlepszej kobiety w tej grupie zdobyła Hanna Bartczak z Warszawy z klubu KSz SKOCZEK TROJAŃSKI (7). Najstarszy zawodnik Festiwalu - Michał Ostrowski urodził się w roku 1927!

6. Zwycięzcy grupy B (seniorzy), w środku Janusz Żyła, drugi od lewej Sergej Shilov źródło: www.facebook.com/DZSzach

7. Hanna Bartczak, najlepsza wśród kobiet w grupie B, źródło: www.facebook.com/DZSzach

Partia Janusz Żyła - Janusz Kwiek, która zadecydowała o wyniku turnieju w grupie seniorów, 56. Festiwal Rubinsteina, runda 9:

1.e4 d6 2.d4 Sf6 3.Sc3 e5 4.Sf3 e:d4 5.S:d4 Ge7 6. Ge2 O-O 7.O-O Gd7 8.b3 Sc6 9.Gb2 S:d4 10.H:d4 c5 11.He3 Sg4 (niepotrzebny wypad skoczkiem) 12.G:g4 G:g4 13.Sd5 Ge6 14.Hg3 f6 15.Wad1 Wf7 16.S:e7+ H:e7 17.H:d6 H:d6 18.W:d6 We7 (diagram 8, dobre było 18…Wd7 i białe nie mogą bić gońca na e6 gdyż po 19…Kf7 tracą wieże) 19.c4 Kf8 20.a4 Ke8 21.Wfd1 Gd7 22.e5 f:e5 23.W6d5 b6 24.W:e5 W:e5 25.G:e5 g6 26.Wd2 Gf5 27. Gf6 Kf7 28.Gg5 We8 29.Kf1 Kg7 30.f3 h6 31.Gf4 g5 32.Gc7 We7 33.Gb8 Wb7 34.Ge5+ Kf7 35.g4 Ge6 36.Ke2 We7 37.Gd6 Wd7 38.Gb8 Wb7 39.Wd8 a6 40.Wh8 Kg6 41.h4 g:h4 42.Gf4 Wh7 43.Wb8 h5 44.W:b6 h:g4 (lepsze 44…We7 lub 44…Kf6) 45.W:e6+ Kf5 46.We4 h3 47. Ke3 g:f3 48.Gh2 Wb7 49.K:f3 W:b3+ 50.We3 Wb2 51.We5+ Kf6 52.We2 Wb4 53.Wc2 W:a4 54.Kg4 Wa3 55.Gd6 Wa5 56.Gc7 Wa3 57.Gd6 Wa5 58.K:h3 Kf5 59.We2 Wa3+ 60.Kg2 Wc3 61.We5+ Kg4 62.W:c5 Wc2+ 63.Kf1 Kf3 64.Ke1 Ke3 65.We5+ Kd4 66. c5 a5 67.Kd1 Wc4 (lepsze 67…Wc3) 68.Wh5 Kc3 69.Wh3+ Kb2 70.Ge5+ Kb1 71.Wc3 We4 72.c6 W:e5 73.c7 We8 74.c8=H W:c8 75.W:c8 1-0

8. Janusz Żyła - Janusz Kwiek, pozycja po 18.W:d6

W pozostałych grupach zwyciężyli:

OPEN C (ELO 1600-2100) - 1. Mateusz Budnik, 2. Maciej Podgórski, 3. Paweł Kozłowski.
OPEN D (ELO <= 2000) - 1. Dariusz Gromczak, 2. Paweł Kozłowski, 3. Przemysław Szmidt
OPEN E (ELO <= 1700) - 1. Szymon Wiśniewski, 2. Jakubem Liśkiewicz, 3. Marcin Walentynowicz
OPEN F (do lat 12) - 1. Jakub Trusewicz, 2. Szczepan Wilgosz, 3. Maciej Leśnikowski
OPEN G (bk, do lat 12), 11 rund - 1. Iga Kaczorowska, 2. Tymon Wojciechowski, 3. Stanisław Lewandowski

Podczas Festiwalu przestrzegane były zasady bezpieczeństwa epidemiologicznego, sale gry były zamknięte dla kibiców, wstęp na salę mieli tylko zawodnicy. Przy wejściu na salę gry wszyscy zawodnicy byli zobowiązani do dezynfekcji rąk. W momencie wchodzenia na salę obowiązywało zakrywanie nosa i ust, po zajęciu miejsca przy szachownicy maseczkę można było zdjąć.

9. Arcymistrz Zbigniew Pakleza wygrał wszystkie 24 partie w symultanie rozegranej podczas Festiwalu, www.facebook.com/DZSzach

W ramach Festiwalu, obok turniejów w różnych kategoriach wiekowych i rankingowych, miały miejsce różne imprezy towarzyszące: turniej blitza szachami parkowymi, symultana z arcymistrzem Zbigniewem Paklezą (9), turnieje szachów szybkich i błyskawicznych (jeden z turniejów błyskawicznych wygrała arcymistrzyni Klaudia Kulon, aktualna wicemistrzyni Polski), turniej piłki nożnej.

Poza grą w szachy, uczestnicy Festiwalu mogli się cieszyć, podobnie jak i w poprzednich latach, urokami tego pięknego kurortu. W Parku Szachowym rozegrany został pokazowy miniturniej w szachy parkowe w którym uczestniczyli arcymistrz Zbigniew Pakleza oraz mistrzowie międzynarodowi Piotr Brodowski i Dariusz Szoen. Głównym sędzią i organizatorem Festiwalu był arbiter klasy międzynarodowej FIDE Aleksander Sokólski (10) a jego zastępcą w grupie seniorów (Open B) Rafał Siwik (11), również arbiter klasy międzynarodowej FIDE.

10. Sędzia główny Festiwalu Aleksander Sokólski fot. Krzysztof Szeląg

11. Rafał Siwik, arbiter klasy międzynarodowej FIDE, fot. Jan Sobótka

Zarówno wysoki poziom rozgrywek, wspaniała atmosfera szachowa towarzysząca Festiwalowi, jak i uroki samego uzdrowiska sprawiły, że zarezerwowałem już pokój na drugą połowę sierpnia 2021 roku, aby móc uczestniczyć w przyszłorocznym 57. Międzynarodowym Festiwalu Szachowym im. Akiby Rubinsteina.

dr inż. Jan Sobótka
nauczyciel akademicki,
licencjonowany instruktor
i sędzia szachowy