E-mail, czyli poczta elektroniczna
1536 Znak @ (1) pojawia się w liście florenckiego kupca Francesco Lapi, wysłanym z Sewilli do Rzymu i opisującym przybycie trzech statków z Ameryki. "Jest tam amfora wina, równa trzeciej części pojemności beczki, warta 70 lub 80 talarów", pisał kupiec, skracając słowo "amfora" do litery "a" otoczonej własnym ogonkiem: "jedna @ wina". Ponieważ po hiszpańsku amfora nazywa się "arroba", właśnie taką nazwą do dziś określa się znak @ w Hiszpanii i Portugalii. Według innej teorii znak @ jest jeszcze starszy. Już w VI lub VII wieku mnisi mogli wykorzystywać go jako skrót odpowiadający łacińskiemu "ad". Miałoby to oszczędzać czas, miejsce i atrament.
Od kiedy symbol przejęli kupcy, przez szlaki handlowe rozprzestrzenił się on po całej Europie i przyjął się zwłaszcza wśród Brytyjczyków. Tamtejsi sprzedawcy oznaczali nim cenę jednostkową towaru, np. "dwie skrzynki wina @ 10 szylingów" (czyli "po 10 szylingów za jedną"). Właśnie z tego powodu w XIX wieku symbol @ znalazł się na klawiaturach amerykańskich i angielskich maszyn do pisania. Również kiedy w 1963 roku uzgodniono standard kodowania znaków ASCII, symbol @ znalazł się wśród 95 znaków drukowanych.
1962 Sieć wojskowa AUTODIN w Stanach Zjednoczonych zapewnia usługę przesyłania wiadomości między 1350 terminalami, obsługując 30 milionów wiadomości miesięcznie, przy średniej długości wiadomości wynoszącej około 3000 znaków. Do 1968 r. AUTODIN łączył ponad trzysta lokalizacji w kilku krajach.
1965 Poczta elektroniczna została wymyślona w roku 1965. Autorami pomysłu byli: Louis Pouzin, Glenda Schroeder i Pat Crisman z CTSS MIT. Został on zaimplementowany przez Toma Van Vlecka i Noela Morrisa. Wówczas jednak usługa ta służyła jedynie do przesyłania wiadomości pomiędzy użytkownikami tego samego komputera, a adres poczty elektronicznej jeszcze nie istniał. Wiadomości każdego użytkownika były dodawane do lokalnego pliku o nazwie "MAIL BOX", który miał tryb "prywatny", tak że tylko właściciel mógłby czytać lub usuwać wiadomości. Ów system protoe-mail służył do powiadamiania użytkowników, że pliki zostały zarchiwizowane i do dyskusji między autorami poleceń CTSS oraz komunikacji autorów poleceń w edytorze podręcznika CTSS.
Niektóre komputery mainframe w tamtej epoce mogły mieć do stu użytkowników. Często używali oni prostych terminali, aby uzyskać dostęp do komputera głównego ze swoich biurek. te po prostu łączyły się z maszyną centralną - nie miały własnej pamięci ani pamięci, całą pracę wykonywały na zdalnym komputerze mainframe. Kiedy jednak komputery zaczęły komunikować się ze sobą przez sieci, problem stał się nieco bardziej złożony. Konieczne stało się adresowanie wiadomości, czyli wskazywanie, do kogo mają trafić w sieci.
1971-72 Absolwent MIT o nazwisku Ray Tomlinson (2) staje się pierwszą osobą, która przekazała wiadomość z jednego komputera do drugiego, choć minęły lata, zanim ktokolwiek określił tę praktykę mianem poczty elektronicznej. Tomlinson pracował dla firmy inżynierskiej Bolt Beranek and Newman (obecnie Raytheon BBN), która otrzymała zlecenie od Departamentu Obrony USA na pomoc w budowie sieci ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network), będącej prekursorem internetu, jaki znamy dzisiaj. W tamtych czasach komputery były odizolowane od siebie, a także niezwykle drogie, więc każdy z nich był używany przez dziesiątki różnych osób, a notatki dla innych użytkowników wrzucano do ponumerowanych skrzynek pocztowych.
Badając możliwości wykorzystania sieci, Tomlinson wpadł na pomysł połączenia wewnętrznego programu generującego komunikaty z innym programem do transferowania plików między komputerami sieci ARPANET i zastosował w nim znak @ do oddzielenia nazwy odbiorcy od docelowego adresu. Nie jest znana dokładna data wysłania pierwszej wiadomości. Jedne źródła podają rok 1971, inne - 1972. Nie ma też pewności, czy treścią pierwszej wiadomości były znaki QWERTY - sam Tomlinson utrzymuje, że było to "coś w rodzaju QWERTY", co ma oznaczać przypadkowy charakter tej wiadomości. Używał on wtedy komputerów Digital PDP 10, które były dwumetrowej wysokości szafami. Obie maszyny (każda dysponująca 288 kB pamięci) były połączone przez sieć ARPANET. Tomlinson po raz pierwszy komputer odebrał wiadomość wysłaną z innego komputera.
1973 Członkowie Internet Engineering Task Force, odwołując się do pomysłu Tomlinsona, uzgodnili w propozycji RFC 469 standardową składnię dla komunikacji e-mailowej: użytkownik@host.
1978 Spam, który jest zmorą e-mail, jest niewiele młodszy niż sama poczta. Za prekursora niechcianej poczty uchodzi Gary Thuerk, kierownik ds. marketingu w nieistniejącej już firmie komputerowej Digital Equipment Corporation, który rozesłał masowy e-mail promujący produkty komputerowe swojej firmy.
Rozesłana do setek komputerów za pośrednictwem sieci ARPANET wiadomość Thuerka natychmiast wywołała oburzenie wśród odbiorców i naganę ze strony administratorów sieci. E-mail Thuerka jest obecnie powszechnie uznawany za pierwszy przykład spamu, chociaż termin ten został użyty w odniesieniu do niechcianych, masowych e-maili po raz pierwszy wiele lat później. Uważa się, że inspiracją do użycia tego terminu był skecz telewizyjny z lat 70. pokazany w "Latającym Cyrku Monty Pythona", w którym grupa wikingów śpiewa refren o spamie, produkcie mięsnym.
1978-79 Wczesny dostawca usług internetowych, firma CompuServe, oferuje pocztę elektroniczną jako część swojej korporacyjnej usługi Infoplex.
1981 CompuServe zmienia nazwę swojej usługi poczty elektronicznej na "E-MAIL". Później złoży wniosek o rejestrację tego znaku towarowego w USA, co oznaczałoby, że termin ten nie mógłby być używany swobodnie. Jednak ostatecznie nazwa ta nie została zastrzeżona.
1981 Na początku do wysyłania e-maili służył protokół komunikacyjny CPYNET. Później wykorzystywano FTP, UUCP i wiele innych protokołów. W 1982 roku Jon Postel opracował do tego celu protokół SMTP (4), używany do dzisiaj. Protokół SMTP (Simple Mail Transfer Protocol), używany do wysyłania wiadomości e-mail do serwerów pocztowych, został po raz pierwszy stworzony w 1981 roku, ale od tego czasu był wielokrotnie aktualizowany i rozszerzany, aby umożliwić wprowadzenie uwierzytelniania, szyfrowania i innych ulepszeń. Standard został zdefiniowany w dokumencie Internet Engineering Task Force (IETF) o nazwie RFC 821, a następnie zaktualizowany w 2008 roku w dokumencie RFC 5321.
SMTP to względnie prosty, tekstowy protokół, w którym określa się co najmniej jednego odbiorcę wiadomości (w większości przypadków weryfikowane jest jego istnienie), a następnie przekazuje treść wiadomości. Daemon SMTP, czyli informacja zwrotna od serwera pocztowego adresata, działa najczęściej na porcie 25. Łatwo przetestować serwer SMTP przy użyciu programu telnet. Protokół ten nie radził sobie dobrze z plikami binarnymi, ponieważ stworzony był w oparciu o czysty tekst ASCII. W celu kodowania plików binarnych do przesyłania przez SMTP stworzono standardy takie jak MIME (początek lat 90. XX w.). W dzisiejszych czasach większość serwerów SMTP obsługuje rozszerzenie 8BITMIME pozwalające przesyłać pliki binarne równie łatwo jak tekst. SMTP nie pozwala na pobieranie wiadomości ze zdalnego serwera. Do tego celu służą POP3 lub IMAP.
1983 Udostępnienie pierwszej komercyjnej usługi poczty elektronicznej w USA - MCI Mail, uruchomionej przez firmę MCI Communications Corp.
1984-88 Pierwsza wersja protokołu pocztowego POP1, została opisana w dokumencie RFC 918 (1984). POP2 został opisany w RFC 937 (1985). POP3 jest wersją najczęściej używaną. Wywodzi się ze specyfikacji RFC 1081 (1988), ale najnowszą specyfikacją jest RFC 1939, zaktualizowana o mechanizm rozszerzeń (RFC 2449) i mechanizm uwierzytelniania w RFC 1734. Doprowadziło to do powstania wielu implementacji POP, takich jak Pine, POPmail i inne wczesne programy pocztowe.
1985 Pierwsze programy umożliwiające korzystanie z e-mail offline. Rozwój "czytników offline". Czytniki offline pozwalały użytkownikom poczty elektronicznej na przechowywanie swoich wiadomości na własnych komputerach osobistych, a następnie odczytywanie ich i przygotowywanie odpowiedzi bez faktycznego połączenia z siecią. Współcześnie najbardziej znanym programem to umożliwiającym jest Microsoft Outlook.
1986 Interim Mail Access Protocol, IMAP (5), został zaprojektowany przez Marka Crispina w 1986 roku jako protokół zdalnego dostępu do skrzynki pocztowej, w przeciwieństwie do szeroko stosowanego POP, protokołu służącego do prostego pobierania zawartości skrzynki pocztowej. Protokół ten przeszedł kilka iteracji, aż do obecnej WERSJI 4rev1 (IMAP4).
Oryginalny Interim Mail Access Protocol został zaimplementowany jako klient maszyny Xerox Lisp i serwer TOPS-20. Nie istnieją żadne kopie oryginalnej specyfikacji protokołu tymczasowego ani jego oprogramowania. Chociaż niektóre z jego poleceń i odpowiedzi były podobne do IMAP2, protokół tymczasowy nie miał znaczników poleceń/odpowiedzi, a zatem jego składnia była niekompatybilna z wszystkimi innymi wersjami IMAP.
W przeciwieństwie do POP3, który umożliwia jedynie pobieranie i kasowanie poczty, IMAP pozwala na zarządzanie wieloma folderami pocztowymi oraz pobieranie i operowanie na listach znajdujących się na zdalnym serwerze. IMAP pozwala na ściągnięcie nagłówków wiadomości i wybranie, które z wiadomości chcemy ściągnąć na komputer lokalny. Pozwala na wykonywanie wielu operacji, zarządzanie folderami i wiadomościami. IMAP4 korzysta z protokołu TCP oraz portu 143, natomiast IMAPS - również korzysta z TCP oraz portu 993.
5. Protokół IMAP1990 Pierwszy e-mail w historii Polski został wysłany 20 listopada 1990 r. (między godziną 10.57 a 13.25) z siedziby Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN) w Genewie przez dr. Grzegorza Poloka i mgr. Pawła Jałochę. Został dostarczony na adres 'user%chopin.decnet@uxplgw.cern.ch' i odebrany przez mgr. inż. Andrzeja Sobalę w Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie.
1991-92 Powstają Lotus Notes i Microsoft Outlook (6).
1993 Phillip Hallam-Baker, ekspert ds. cyberbezpieczeństwa pracujący dla CERN-u, opracowuje pierwszą wersję Webmaila, poczty obsługiwanej nie przez specjalny program, ale z poziomu przeglądarki internetowej (7). Jego wersja była jednak tylko testem i nigdy nie została udostępniona publicznie. Yahoo! Mail zaoferowało usługę dostępu do poczty z poziomu strony WWW w 1997 r.
1999 Uruchomienie poczty mobilnej w telefonach BlackBerry (8). Urządzenia te zyskały na popularności po części dzięki oferowaniu przez BlackBerry usług mobilnej poczty elektronicznej.
8. Jeden z pierwszych modeli BlackBerry z obsługą e-mail2007 Google udostępnia usługę pocztową Gmail po czterech latach testów beta. Gmail powstał w 2004 roku jako projekt Paula Buchheita. Początkowo nie wierzono w niego szczególnie jako produktu w ramach Google. Minęły trzy lata, zanim zdecydowano się na rejestrowanie użytkowników bez zaproszenia. Pod względem technicznym wyróżniał się tym, że był to program znacznie bliższy aplikacji desktopowej (wykorzystując AJAX). Wrażenie w tamtym czasie robiła też oferta 1GB pamięci w skrzynce pocztowej.
Klasyfikacja poczty elektronicznej
Poczta elektroniczna typu webmail
Wielu dostawców poczty elektronicznej oferuje klienta poczty elektronicznej opartego na przeglądarce internetowej (np. AOL Mail, Gmail, Outlook.com i Yahoo! Mail). Umożliwia to użytkownikom zalogowanie się na konto e-mail za pomocą dowolnej kompatybilnej przeglądarki internetowej w celu wysyłania i odbierania poczty. Poczta zazwyczaj nie jest pobierana do klienta sieciowego, więc nie można jej odczytać bez bieżącego połączenia z internetem.
Serwery poczty elektronicznej POP3
Post Office Protocol 3 (POP3) to protokół dostępu do poczty używany przez aplikację kliencką do odczytywania wiadomości z serwera pocztowego. Odebrane wiadomości są często usuwane z serwera. POP obsługuje proste wymagania pobierania i usuwania w celu uzyskania dostępu do zdalnych skrzynek pocztowych (określane jako maildrop w RFC POP). POP3 umożliwia pobieranie wiadomości e-mail na komputer lokalny i odczytywanie ich nawet wtedy, gdy użytkownik jest offline.
Serwery poczty elektronicznej IMAP
Internet Message Access Protocol (IMAP) udostępnia funkcje pozwalające na zarządzanie skrzynką pocztową z wielu urządzeń. Małe urządzenia przenośne, takie jak smartfony, są coraz częściej wykorzystywane do sprawdzania poczty elektronicznej podczas podróży i udzielania krótkich odpowiedzi, natomiast większe urządzenia z lepszym dostępem do klawiatury są wykorzystywane do udzielania dłuższych odpowiedzi. IMAP pokazuje nagłówki wiadomości, nadawcę i temat, a urządzenie musi zażądać pobrania określonych wiadomości. Zazwyczaj poczta jest pozostawiana w folderach na serwerze pocztowym.
Serwery poczty elektronicznej MAPI
Messaging Application Programming Interface (MAPI) jest używany przez Microsoft Outlook do komunikacji z Microsoft Exchange Server - oraz z szeregiem innych produktów serwerów pocztowych, takich jak Axigen Mail Server, Kerio Connect, Scalix, Zimbra, HP OpenMail, IBM Lotus Notes, Zarafa i Bynari, gdzie producenci dodali obsługę MAPI, aby umożliwić dostęp do swoich produktów bezpośrednio przez Outlook.
Rodzaje rozszerzeń nazw plików w poczcie elektronicznej
Po odebraniu wiadomości e-mail aplikacje klientów poczty e-mail zapisują wiadomości w plikach systemu operacyjnego w systemie plików. Niektóre zapisują poszczególne wiadomości jako oddzielne pliki, podczas gdy inne używają różnych formatów baz danych, często zastrzeżonych, do przechowywania zbiorczego. Historycznym standardem przechowywania jest format mbox. Konkretny używany format jest często wskazywany przez specjalne rozszerzenia nazw plików:
- eml - używany przez wielu klientów poczty elektronicznej, w tym Novell GroupWise, Microsoft Outlook Express, Lotus notes, Windows Mail, Mozilla Thunderbird i Postbox. Pliki te zawierają treść wiadomości e-mail jako zwykły tekst w formacie MIME, zawierający nagłówek i treść wiadomości, w tym załączniki w jednym lub kilku formatach.
- emlx - używany przez Apple Mail.
- msg - używany przez Microsoft Office Outlook i OfficeLogic Groupware.
- Mbx - używany przez Opera Mail, KMail i Apple Mail w oparciu o format mbox.
Niektóre aplikacje (jak Apple Mail) pozostawiają załączniki zakodowane w wiadomościach w celu ich przeszukiwania, jednocześnie zapisując oddzielne kopie załączników. Inne oddzielają załączniki od wiadomości i zapisują je w określonym katalogu.
M.U.
