Twardy fachowiec z miękkimi kompetencjami
Jako dokonania inżynierskie jesteśmy skłonni rozumieć szeroki wachlarz dzieł człowieka, od piramid w starożytnym Egipcie, przez wynalezienie silnika parowego aż po wyprawę człowieka na Księżyc.
Inżynieria leży u podstaw całości współczesnego życia, a społeczeństwo przestałoby funkcjonować, gdyby z jakichś powodów przestałaby być stosowana. Mówiąc bardziej definicyjnie, określamy tak zwykle stosowanie wiedzy naukowej, przede wszystkim fizycznej, chemicznej i matematycznej do rozwiązywania problemów.
Tradycyjnie cztery główne dyscypliny inżynierii to inżynieria mechaniczna, cywilna, elektryczna i chemiczna. W dawniejszych czasach inżynier specjalizował się tylko w jednej dyscyplinie. Potem to się zmieniło i zmienia się nieustannie. W dzisiejszych czasach nawet od inżyniera rozumianego tradycyjnie (czyli nie "inżyniera oprogramowania" czy "bio-inżyniera") często oczekuje się wiedzy na temat systemów mechanicznych, elektrycznych i elektronicznych, a także projektowania oprogramowania i inżynierii bezpieczeństwa.
Inżynierowie pracują w różnych sektorach, w tym w sektorze motoryzacyjnym, obronnym, lotniczym i kosmicznym, energetycznym, w tym zarówno w sektorze jądrowym, jak i naftowym i gazowym, ale także w sektorze energii odnawialnej, takiej jak energia wiatrowa i słoneczna, oraz w sektorach medycznym, opakowaniowym, chemicznym, kosmicznym, spożywczym, elektronicznym i produkcji stali i innych metali.
W swojej książce "Disturbing the Universe" (2), która ukazała się w 1981 r. fizyk Freeman Dyson napisał: "Dobry naukowiec to osoba z oryginalnymi pomysłami. Dobry inżynier to osoba, która tworzy projekt, który działa przy jak najmniejszej liczbie oryginalnych pomysłów". Inżynierowie nie gwiazdorzą. Projektują, oceniają, opracowują, testują, modyfikują, instalują, kontrolują i konserwują szeroką gamę produktów i systemów. Zalecają oni również i określają materiały i procesy, nadzorują produkcję i budowę, przeprowadzają analizę awarii, świadczą usługi doradcze i prowadzą kursy inżynierskie w szkołach wyższych.
Od mechaniki po ochronę środowiska
Dziedzina inżynierii jest obecnie podzielona na szeroki wachlarz specjalizacji. Oto najważniejsze z nich:
Inżynieria mechaniczna - to np. projektowanie, produkcja, kontrola i konserwacja maszyn, urządzeń i komponentów, a także systemów i przyrządów kontrolnych, służących do monitorowania ich stanu i działania. Zajmuje się m.in. pojazdami, maszynami, także budowlanymi i rolniczymi, instalacjami przemysłowymi oraz szeroką gamą narzędzi i urządzeń.
Inżynieria elektrotechniczna - obejmuje projektowanie, testowanie, produkcję, budowę, kontrolę, monitorowanie i kontrolę urządzeń, maszyn i systemów elektrycznych i elektronicznych. Systemy te mają różną skalę, od obwodów mikroskopijnych po systemy wytwarzania i transmisji energii na skalę kraju.
Inżynieria lądowa - projektowanie, budowa, utrzymanie i kontrola dużych projektów infrastrukturalnych, takich jak autostrady, linie kolejowe, mosty, tunele, zapory i lotniska.
Inżynieria lotnicza - projektowanie, produkcja i testowanie statków powietrznych i kosmicznych, jak również części i komponentów, takich jak płatowce, elektrownie, systemy sterowania i naprowadzania, systemy elektryczne i elektroniczne oraz systemy łączności i nawigacji.
Inżynieria jądrowa - projektowanie, wytwarzanie, budowa, eksploatacja i testowanie sprzętu, systemów i procesów obejmujących produkcję, kontrolę i wykrywanie promieniowania jądrowego. Systemy te to m.in. akceleratory cząstek i reaktory jądrowe dla elektrowni elektrycznych i statków, produkcję i badania radioizotopów.
Inżynieria budowlana to projektowanie, budowa i kontrola konstrukcji nośnych takich jak budynki, mosty i infrastruktura przemysłowa.
Inżynieria biomedyczna - praktyka projektowania systemów, sprzętu i urządzeń do wykorzystania w praktyce medycznej.
Inżynieria chemiczna - praktyka projektowania urządzeń, systemów i procesów rafinacji surowców oraz mieszania, łączenia i przetwarzania chemikaliów w celu uzyskania wartościowych produktów.
Inżynieria komputerowa - praktyka projektowania komponentów sprzętu komputerowego, systemów komputerowych, sieci i oprogramowania komputerowego.
Inżynieria przemysłowa - praktyka projektowania i optymalizacji urządzeń, sprzętu, systemów i procesów produkcji, przetwarzania materiałów i dowolnej liczby innych środowisk pracy.
Inżynieria środowiskowa - praktyka zapobiegania, zmniejszania i eliminowania źródeł zanieczyszczeń, które wpływają na powietrze, wodę i ziemię. Polega ona również na wykrywaniu i pomiarze poziomów zanieczyszczeń, określaniu źródeł zanieczyszczeń, oczyszczaniu i rekultywacji zanieczyszczonych miejsc oraz zapewnianiu zgodności z przepisami lokalnymi i krajowymi.
Często zdarza się, że poszczególne specjalności znacznie się pokrywają. Z tego powodu inżynierowie muszą mieć ogólną wiedzę na temat kilku obszarów inżynierii oprócz swojej specjalności. Na przykład inżynier budownictwa lądowego musi rozumieć pojęcia z zakresu inżynierii strukturalnej, inżynier lotnictwa i kosmonautyki musi stosować zasady inżynierii mechanicznej, a inżynier jądrowy musi posiadać praktyczną wiedzę z zakresu elektrotechniki.
Wszyscy inżynierowie, niezależnie od specjalizacji, potrzebują głębokiej wiedzy z zakresu matematyki, fizyki i technik komputerowych, takich jak symulacje i projektowanie wspomagane komputerowo. Dlatego obecnie większość programów studiów inżynierskich zawiera silne elementy wiedzy w zakresie tworzenia i stosowania zarówno komputerowego software’u jaki hardware’u.
Inżynier nie pracuje sam
Poza odpowiednim wykształceniem, wiedzą i umiejętnościami typowo technicznymi, od współczesnych inżynierów oczekuje się całej gamy tzw. umiejętności "miękkich". Umiejętności te mówiąc najogólniej polegają na adaptacji w środowisku pracy i komunikacji z grupami ludzi, wobec nowych problemów oraz pojawiających się "nietechnicznych" sytuacji.
Na przykład, zdolności przywódcze i zdolność nawiązywania odpowiednich relacji przydają się, gdy inżynier zarządza grupami pracowników. Nie wystarczą sformalizowane metody osiągania porozumienia z osobami o przygotowaniu technicznym. Bardzo często trzeba również porozumiewać się z osobami spoza branży, takimi jak klienci, a czasem także ogół społeczeństwa, z ludźmi, którzy nie mają zaplecza technicznego. Ważne jest, abyś był w stanie przełożyć swoją wiedzę specjalistyczną na terminy, które są zrozumiałe dla osób z Twojego działu i spoza niego.
Ze względu na wysokie wymagania techniczne, komunikacja często okazuje się jedną z najbardziej pożądanych umiejętności "miękkich". Inżynierowie prawie nigdy nie pracują sami. Współpracują z szerokim gronem pracowników, zarówno kolegów inżynierów, jak i osób spoza swojego działu, aby zrealizować swoje projekty. A do owych "miękkich" umiejętności zalicza się także takie cechy jak tzw. "inteligencja emocjonalna", umiejętności prezentacyjne, szkoleniowe i biegłość w wyjaśnianiu złożonych problemów, zdolność do motywowania, biegłość w negocjacjach, odporność na stres, zarządzanie ryzykiem, planowanie strategiczne i znajomość technik zarządzania projektami.
To zestaw "miękkich" kompetencji poza wieloma innymi dziedzinami wiedzy "twardszymi" ale również wykraczającymi poza ściśle rozumianą specjalizację inżyniera. Do tych ostatnich zalicza się rozległy wachlarz, od języków programowania, wiedzy statystycznej, przetwarzania danych, zdolności projektowania modeli, struktur, systemów i zarządzania procesami.
Podobnie jak inni specjaliści, którzy potrzebują umiejętności zarządzania projektami, niektórzy inżynierowie ubiegają się o certyfikat zarządzania projektami np. w znanej metodyce PMI.
Obecnie inżynieria polega zasadniczo na rozwiązywaniu problemów i wielozadaniowości, a to oznacza znalezienie nowych sposobów zastosowania istniejącej wiedzy - prawdziwie twórczego procesu. Inżynieria może pociągać za sobą twórczy element.
Czasy wąskich specjalizacji dawno minęły
Daniel Cooley (3), wiceprezes i dyrektor ds. strategii w Silicon Labs, zwraca uwagę w jednej z wypowiedzi prasowych, że wkraczający w trzecią dekadę XXI wieku inżynier musi "uważać" na kilka kolejnych rzeczy, których waga w ostatnich latach szybko rośnie.
Pierwsza z nich to sfera związania z rozwojem AI, uczenia maszynowego i konsekwencje, które z tego wynikają dla rozlicznych dziedzin techniki (4). Druga kwestia, na którą zwraca uwagę Cooley to techniki bezpieczeństwa informatycznego, których inżynieria dziś po prostu nie może lekceważyć. Kolejne kwestie, o których trzeba pamiętać to kontekst i powiązania z innymi dziedzinami techniki. Inżynieria musi zapomnieć o słodkiej izolacji i myśleniu o swojej specjalizacji jako oderwanej od wszystkiego innego.
Raport amerykańskiej National Academy of Engineering (NAE) pt. "The Engineer of 2020" szkicuje świat inżynierii w szybko zmieniającym się środowisku, w którym postęp technologiczny jest szybki i nieustanny. Czytamy w nim m.in. sugestie, że dziedziny takie jak nanotechnologia, biotechnologia i wysokowydajne obliczenia będą w przyszłości motorem wzrostu gospodarczego, co oznacza, że inżynierowie posiadający wiedzę w tych dziedzinach będą mieli rosnące znaczenie. W miarę jak świat będzie się coraz bardziej łączył i wiązał siecią niezliczonych zależności, inżynierowie będą musieli być coraz bardziej multi-dyscyplinarni. Pewne zawody inżynierskie również wezmą na siebie dodatkową odpowiedzialność. Na przykład, inżynierowie budownictwa będą częściowo odpowiedzialni za tworzenie zrównoważonego środowiska przy jednoczesnej poprawie jakości życia. Czasy wąskich specjalizacji już minęły, a tendencja ta będzie się tylko pogłębiać - jasno wynika z raportu.
