Trzcinica - Karpacka Troja
Jest to pierwszy tak nowatorski obiekt tego typu w Polsce, łączący przeszłość z nowoczesnymi formami przedstawiania jej turystom. Zastosowano tu współczesne techniki multimedialne mające uatrakcyjnić ekspozycje. Karpacka Troja to miejsce szczególne, bowiem w jednym miejscu powstały osady z różnych epok historycznych – z wczesnej epoki brązu, kultura Otomina-Füzesbadony, mająca swe źródła w rejonie Morza Śródziemnego. Budowane przez tę kulturę fortyfi kacje przypominały te ze starszych faz Troi. Następnie po upływie 2000 lat miejsce to znowu zostało zasiedlone, tym razem przez Słowian, ok. 770 roku, w okresie wczesnego średniowiecza.
W trakcie wykopalisk archeologicznych prowadzonych w Trzcinicy odkryto wiele cennych zabytków archeologicznych( ok. 160 000 sztuk) – z początku epoki brązu i wczesnego średniowiecza. Są wśród nich naczynia, wyroby z brązu, ceramiki, kości, rogu i żelaza. Natomiast schyłek grodu wyznacza data ukrycia skarbu przedmiotów srebrnych na terenie grodu – lata 20-te XI wieku. Upadek grodu związany jest być może ze zdobyciem przez Ruś Kijowską Grodów Czerwińskich w latach 1029 –1031. Odkrycia poczynione w Trzcinicy przyniosły wiele nowych danych do poznania początków epoki brązu i wczesnego średniowiecza w tej części Europy. Wzbudziły też ogromne zainteresowanie zarówno specjalistów, jak i miłośników starożytności.
Aby uchronić to dziedzictwo kultury o ogromnym znaczeniu dla historii Europy postanowiono utworzyć skansen archeologiczny i kompleks turystyczny na powierzchni ponad 8 ha. W jego skład wchodzi teren z grodziskiem – Wały Królewskie o powierzchni 4,84 ha oraz obszar położony u podnóża Wałów Królewskich o powierzchni 3,22 ha – park archeologiczny.
Na terenie grodziska zrekonstruowano 9 odcinków wałów obronnych o łącznej długości 152 m, jeden odcinek z początku epoki brązu, fragment drogi z bramą oraz domy i wóz z początku epoki brązu. Zrekonstruowano również bramę wczesnośredniowieczną, 4 chaty słowiańskie, czynne źródło z X wieku i miejsce ukrycia średniowiecznego skarbu. O wielkości grodu niech świadczy długość wałów – 1250 m. Do ich budowy zużyto ok. 25 000 m3 budulca, w tym 5000-6000 m3 dębowych belek (materiał podstawowy). Wzniesienie grodu wymagało ogromnego nakładu pracy i wysokiego poziomu myśli inżynierskiej budowniczych grodu. Te liczby świadczą o ogromie pracy, którą wykonano przy użyciu prymitywnych narzędzi.
Natomiast w parku archeologicznym została zrekonstruowana wioska kultury Otomani-Füzesbadony sprzed ok. 3500 lat – składająca się z 6 domów oraz wczesnośredniowieczna wioska słowiańska – składająca się z 6 chat. Wszystkie domy zbudowano technikami stosowanymi w momencie ich powstawania. Podstawowy budulec domów wioski z epoki brązu to drewno, trzcina, słoma i glina. Są to domy słupowe z dwuspadowym dachem. Ściany wyplatane są z gałęzi lub trzciny i wylepione gliną, a dach pokryty jest trzciną. Domy wczesnośredniowieczne mają konstrukcję zrębową z dachem wykonanym ze słomy.
W dalszej działalności skansenu planowane jest odtworzenie warsztatów – garncarskiego, krzemieniarskiego, odlewnika i kowala. Będą również prezentowane sceny z życia codziennego ówczesnych mieszkańców grodu (mielenie mąki, wypiek chleba, lepienie naczyń). Prowadzone będą również zajęcia z archeologii stosowanej, w zakresie pierwotnych technik uprawy ziemi, budownictwa, produkcji narzędzi, garncarstwa, wykonywania wyrobów z kości, wytopów metali i z wytopionych ówczesnymi technikami stopów metali.
Będą także uprawiane rośliny znane w tamtych czasach, za pomocą ówczesnych narzędzi rolniczych. Efekty tych doświadczeń będą wykorzystane w popularyzacji archeologii wśród rzeszy turystów oraz w dalszych badaniach naukowych. W Trzcinicy mają być również organizowane doroczne festiwale archeologiczne. Przedsmakiem była uroczystość otwarcia skansenu 24 VI 2011 i Słowiańska Niedziela we wrześniu 2012 roku.
W konkursie Active Reader za 700 pkt. można w tym skansenie spędzić weekend z noclegiem i możliwością udziału w warsztatach (nagroda dla dwóch osób).
