Szachowy boks
Najstarsze wzmianki o szachoboksie (1) pochodzą z 1978 roku, kiedy to dwaj bracia Stewart i James Robinson w ten sposób rozgrywali pojedynki w londyńskim bokserskim klubie Samuel Montagu Youth Centre.
Oficjalnie przyjmuje się, że sport ten został wymyślony w 1992 roku przez francuskiego twórcę komiksów Enki Bilala, autora komiksu "Zimny równik" (2). Główne postacie to walczący o mistrzostwo świata w szachowym boksie zawodnicy, otoczeni przez twory o ludzkim ciele i głowach zwierząt.
Enki Bilal to jeden z najsłynniejszych europejskich twórców komiksowych, pochodzący z dawnej Jugosławii. Enki Bilal jest też rysownikiem, malarzem, scenarzystą i reżyserem filmowym (3). Jego rodzina przybyła do Paryża z Belgradu w 1960 roku. Najgłośniejszym, legendarnym już, komiksem Bilala jest "Trylogia Nikopola", której albumy wychodziły kolejno w latach 1980 ("Targi nieśmiertelnych"), 1986 ("Kobieta pułapka") i 1992 ("Zimny równik"). Trylogia ukazuje losy dawnego opozycjonisty, Alexandra Nikopola, który uwolniony przez przypadek z orbitalnego więzienia, zmaga się z totalitarnymi rządami w Europie przyszłości, opanowanej nie tylko przez ludzi, ale i zagrożonej przez przybyłych z kosmosu bogów.
Za faktycznego tórcę szachoboksu uważa się holenderskiego performera Iepe Rubingha, który mieszkał w Berlinie (4). Szachoboks był początkowo widowiskiem artystycznym. Pierwszą publiczną walkę Holender zorganizował w 2003 r. w berlińskiej galerii sztuki nowoczesnej Platoon. Pokonał wówczas - pod pseudonimem Iepe The Joker - przyjaciela Louisa Veenstrę.
Już dwa miesiące później w Amsterdamie zorganizowana została pierwsza walka o mistrzostwo świata. W ringu i przy szachownicy ponownie spotkali się Iepe "The Joker” oraz Louis "The Lawye" Veenstra. Ponownie zwyciężył Iepe Rubingh.
W 2003 roku powołana została Światowa Organizacja Szachowego Boksu (ang. World Chess Boxing Organisation, WCBO), której mottem jest: "Walki toczą się na ringu, wojny toczą się na planszy" (ang. Fighting is done in the ring and wars are waged on the board).
W roku 2005 odbyły się pierwsze mistrzostwa Europy, w których zwyciężył Tichomir Ticzko z Bułgarii. Dwa lata później rozegrano ponownie mistrzostwa świata, zakończone triumfem Niemca Franka Stoldta, który swojego przeciwnika (Amerykanina Davida Depto) zamatował w VII rundzie.
W lipcu 2008 r. w Berlinie Frank Stoldt stracił mistrzowski tytuł na rzecz Rosjanina Nikolay Sazhina (5). 19-letni Rosjanin Nikolay Sazhin, student matematyki, zamatował 37-letniego policjanta z Niemiec, Franka Stoldta, który na co dzień uczestniczy w misji pokojowej w Kosowie. Przegrany przyznał, że był po prostu zbyt obity, by obronić się przed matem.
Zasady
Pojedynek trwa łącznie 11 rund - 6 szachów i 5 boksu. Rozpoczyna się od 4-minutowej rozgrywki szachowej, po minucie przerwy następuje walka bokserska trwająca 3 minuty. W czasie przerw uczestnicy pojedynku zakładają (bądź zdejmują) rękawice bokserskie, a na ring wstawiany (bądź zdejmowany) jest stolik z szachownicą.
Zawodnicy mają na zegarach po 12 minut na rozegranie partii szachowej. Po każdej rundzie szachowej dokładna pozycja gry w szachy jest rejestrowana i odtwarzana przed następną rundą szachów, tak więc gracze rozgrywają podczas meczu jedną partię podzieloną na 6 rund.
W innej wersji pojedynków w szachowym boksie, zarówno rundy szachowe, jak i bokserskie trwają po 3 minuty. Obaj zawodnicy mają wtedy do dyspozycji po 9 minut na swoich szachowych zegarach. W pojedynkach kobiet i juniorów runda bokserska trwa dwie minuty.
Przegrywa ten, któremu skończy się czas, podda się, zostanie znokautowany, zdyskwalifikowany decyzją sędziego lub zamatowany. Jeśli partia szachowa kończy się remisem (np. patem), to wygrywa zawodnik, który zdobył więcej punktów w boksie, jeśli zaś i w boksie sędziowie wskażą remis, zwycięzcą zostaje zawodnik grający w partii szachowej czarnymi.
Jeżeli jest podejrzenie, że jeden z zawodników gra na czas, to może otrzymać ostrzeżenie a nawet zostać zdyskwalifikowany. Po zwróceniu uwagi przez sędziego ma 10 sekund na wykonanie ruchu. Zawodnicy podczas gry w szachy mają założone słuchawki, które tłumią wszystkie dźwięki dobiegające z trybun.
Szczegółowe zasady walki w szachowym boksie można znaleźć na stronie internetowej www.chessboxing.io/rules.
Szachowy boks w Niemczech
Niemcy, a zwłaszcza Berlin odgrywają szczególną rolę w historii boksu szachowego. W Berlinie został założony pierwszy na świecie klub szachoboksu - Chess Boxing Club Berlin, tutaj powołane zostały Światowa Organizacji Szachowego Boksu i agencja marketingowa zajmująca się profesjonalnym boksem szachowym - Chess Boxing Global Marketing GmbH. Berliński klub szachowy został założony w 2004 roku przez Iepe Rubingha.
Poza Berlinem szachowy boks mógł się również zadomowić w Niemczech w monachijskim Boxwerk pod kierownictwem Nicka Trachte. Ponadto rozgrywki szachoboksu odbywały się w Kolonii w 2006 i 2008 roku, a w Kilonii i Mannheim zawodnicy trenują w lokalnych klubach bokserskich.
Pierwszym na świecie zawodowym szachowym bokserem jest niemiecki arcymistrz szachowy Arik Braun (6). Zdobył on m.in. tytuł mistrza świata juniorów w szachach do lat 18 (Batumi 2006) i tytuł indywidualnego szachowego mistrza Niemiec (Saarbrücken 2009).
Najlepszym polskim zawodnikiem w szachoboksie jest Paweł Dziubiński, który w 2006 r. pokonał w Nantes Franka Stoldta, ale pomimo tego nie został zaproszony do rozegranych w 2007 r. mistrzostw świata.
Iepe Rubingh
Iepe B.T. Rubingh, ur. 17 sierpnia 1974 w Rotterdamie, był holenderskim performerem. Przy tworzeniu boksu szachowego inspiracje czerpał z komiksu Enki Bilala "Froid Équateur" ("Zimny równik"). Był założycielem i wieloletnim prezesem World Chess Boxing Organisation i prezesem Chess Boxing Global Marketing GmbH.
Pierwszą walkę o mistrzostwo świata w szachowym boksie stoczyli w grudniu 2003 roku w amsterdamskim klubie Paradiso Iepe "Joker" Rubingh (wiek - 29 lat, waga - 75 kilogramów, wzrost - 180 centymetrów) kontra Luis "The Lawyer" Veenstra (30, 75, 185). Zwyciężył Iepe Rubingh.
Nowy sport stał się szczególnie popularny w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Indiach i Rosji, ale walki w szachoboksie rozgrywane są też m.in. w USA, Holandii, na Litwie, Białorusi, we Włoszech i Hiszpanii.
Rubingh zmarł we śnie 8 maja 2020 w swoim domu w Berlinie (7). Przyczyną śmierci 45-letniego Rubingha było najprawdopodobniej nagłe zatrzymanie krążenia.
post/iepe-rubingh
Czołowi zawodnicy profesjonalnego szachowego boksu
Nikolay Sazhin, Rosja - waga ciężka
Nikolay Sergeevich Sazhin studiował matematykę w Syberyjskim Państwowym Uniwersytecie Aerokosmicznym w Krasnojarsku (Rosja). Od dzieciństwa gra w szachy w klubie szachowym Ladia. W 2008 roku w Berlinie zdobył mistrzostwo świata w szachowym boksie w wadze półciężkiej, pokonując Franka Stoldta (8). W 2013 roku w Moskwie zdobył tytuł mistrza świata w wadze ciężkiej, pokonując Gianluca Sirci, Włochy.
Nikolay Sazhin występował pod pseudonimami "The Chairman" (Председатель) i "The Siberian Express".
Leonid Chernobaev, Białoruś - waga półciężka
Leonid Chernobaev urodził się w Homlu na Białorusi. Wspierany przez ojca, zaczął boksować w wieku 5 lat. Z ponad 200 walkami na swoim koncie, Leonid jest obecnie jednym z najlepszych zawodników boksu amatorskiego na świecie. Był partnerem sparingowym profesjonalnych bokserów Pablo Hernandeza i Marko Hucka w Niemczech.
Kiedy Leonid miał 6 lat, jego ojciec został powołany do armii rosyjskiej walczącej w Afganistanie. Samodzielnie wychowywała go matka, która zachęcała Leonida do nauki szachów, a nie tylko boksu. Leonid chodził do szkoły szachowej, grał w turniejach i osiągnął ranking ELO 2155. W 2009 roku w Krasnojarsku Leonid Chernobaev wywalczył tytuł mistrza świata w szachoboksie, pokonując Nikolay Sazhina. W 2013 w Moskwie pokonał Tripathiego Shalieshna z Indii.
Sven Rooch, Niemcy - waga średnia
Sven Rooch to wschodząca gwiazda i mistrz świata w szachoboksie (9). Po raz pierwszy zdobył tytuł mistrza świata w szachoboksie w 2013 roku w Moskwie, pokonując Jonathana Rodrigueza Vegę z Hiszpanii, a w listopadzie 2014 roku obronił tytuł. Sven Rooch pochodzi z drezdeńskiej sportowej rodziny. Jego brat był uznanym zawodnikiem Radeberger Box Union. Jako chłopiec, idąc śladami swojego brata, trenował boks. Sven Rooch pracuje jako strażak w Berlinie i trenuje w Chess Boxing Club Berlin - najstarszym klubie szachowego boksu na świecie.
W szachoboksie trzeba dysponować dużymi umiejętnościami zarówno w szachach, jak i boksie. Minimalne wymania dla zawodników występujących w walkach Chess Boxing Global to ranking szachowy Elo min. 1600 r. i udział w co najmniej 50 amatorskich walkach w boksie lub innych podobnych sztukach walki.
Organizacje Boksu Szachowego
Światowa Organizacja Boksu Szachowego (World Chess Boxing Organisation - WCBO) jest organem zarządzającym boksem szachowym (10). WCBO została założona w 2003 roku przez Iepe Rubingha i ma swoją siedzibę w Berlinie. Po śmierci Iepe Rubingha na prezesa został wybrany Shihan Montu Das z Indii. Do głównych zadań WCBO należy m.in. szkolenie zawodników w szachach i boksie, promowanie boksu szachowego oraz organizacja rozgrywek i walk promocyjnych.
W Londynie jeszcze w roku 2003 roku od WCBO oddzieliło się Światowe Stowarzyszenie Boksu Szachowego (World Chess Boxing Association - WCBA) (11). WCBA wywodzi się z London Chessboxing Club. Jego prezesem jest Tim Woolgar, który był mistrzem Wielkiej Brytanii w boksie szachowym w wadze ciężkiej. Obie organizacje ściśle ze sobą współpracują.
W latach 2003-2013 walki o mistrzostwo świata w szachach bokserskich organizowało WCBO, od 2013 roku jako imprezy profesjonalne organizuje Chess Boxing Global GmbH.
Po śmierci Iepe Rubingha na prezesa Światowej Organizacji Boksu Szachowego został wybrany indyjski mistrz sztuk walki Shihan Montu Das (założyciel i prezes Chess Boxing Organization of India) (12).
Mistrzowie świata w szachowym boksie (WCBO)
- 2003: Iepe Rubingh, Holandia - w wadze średniej w Amsterdamie zwyciężył przeciwko Jeanowi Louisowi Veenstra, Holandia.
- 2007: Frank Stoldt, Niemcy - w wadze półciężkiej w Berlinie zwyciężył przeciwko Davidowi Depto Stany Zjednoczone.
- 2008: Nikolay Sazhin, Rosja - w wadze półciężkiej w Berlinie zwyciężył przeciwko Frankowi Stoldtowi, Niemcy.
- 2009: Leonid Chernobaev, Białoruś w wadze półciężkiej w Rosji zwyciężył przeciwko Nikolayowi Sazhinowi, Rosja.
Mistrzowie świata w szachowym boksie (CBG)
- 2013: Nikolay Sazhin, Rosja - w wadze ciężkiej w Moskwie zwyciężył przeciwko Gianluca Sirci, Włochy.
- 2013: Leonid Chernobaev Białoruś - w wadze półciężkiej w Moskwie zwyciężył przeciwko Tripathemu Shalieshowi, Indie.
- 2013: Sven Rooch, Niemcy - w wadze średniej w Moskwie zwyciężył przeciwko Jonathanowi Rodriguezowi Vega, Hiszpania.
dr inż. Jan Sobótka
nauczyciel akademicki,
licencjonowany instruktor
i sędzia szachowy
Zobacz także:
Szachy heksagonalne Glińskiego
Czaturanga czteroosobowa, czyli chaturaji
Antyszachy
Bierki szachowe
