58. Międzynarodowy Festiwal Szachowy im. Akiby Rubinsteina
Akiba Rubinstein
Akiba Rubinstein urodził się 12 grudnia 1882 roku w Stawiskach koło Łomży, w rodzinie żydowskiego nauczyciela. W 1909 r. wziął udział w turnieju w Petersburgu (uznanym wówczas za najsilniejszy turniej na świecie), gdzie występował również aktualny mistrz świata Emanuel Lasker. Podzielił z nim I–II miejsce, wygrywając partię w bezpośrednim spotkaniu. W 1912 roku zwyciężył w pięciu najważniejszych turniejach europejskich, czego do tej pory nie dokonał jeszcze żaden z szachistów (1). Po tych sukcesach cały świat szachowy uznał go za jedynego pretendenta do meczu z Laskerem o tytuł mistrza świata i czekał na mecz między Laskerem a Rubinsteinem, który miał odbyć się na wiosnę 1914 roku. Niestety ze względów finansowych do takiego spotkania nie doszło, a wybuch pierwszej wojny światowej ostatecznie przekreślił marzenia Rubinsteina.
W 1926 r. Rubinstein wyjechał na stałe z Polski i osiadł w Belgii, ale nie zrezygnował z polskiego obywatelstwa (2). Dzięki Rubinsteinowi, na III Olimpiadzie Szachowej, rozegranej w 1930 roku w Hamburgu, Polska drużyna (Rubinstein, Tartakower, Przepiórka, Frydman, Makarczyk) zdobyła mistrzostwo świata! Grając na pierwszej szachownicy, wygrał 13 partii i tylko 4 zremisował! W 1932 r. mając 50 lat, Akiba Rubinstein wycofał się z czynnego życia szachowego. Zmarł 15 marca 1961 r. w Antwerpii. Jeszcze za jego życia w 1950 r. Międzynarodowa Federacja Szachowa przyznała mu za wcześniejsze osiągnięcia - tytuł arcymistrza.
źródło: https://bit.ly/3S9BXxt
Rubinstein jako jeden z największych szachistów w historii wniósł trwały wkład do teorii debiutów oraz gry końcowej i wiele wariantów debiutowych nosi jego imię. Odznaczał się fantastyczną wprost pamięcią, umiał odtworzyć wszystkie rozegrane przez siebie partie. W szachach cenił piękno kombinacji, był zdecydowanym przeciwnikiem uwzględniania w taktyce gry momentów psychologicznych jako niegodnych czystej walki sportowej.
Festiwale Szachowe im. Akiby Rubinsteina
Polanica-Zdrój stała się centrum życia szachowego w Polsce dzięki inicjatywie ówczesnego dyrektora Uzdrowiska Karola Grzejszczyka oraz naczelnego lekarza Józefa Matuszewskiego i jego żony Stefanii. Pierwszy turniej szachowy zorganizowany został w Polanicy-Zdroju w sierpniu 1963 roku (3).
- na zewnątrz szachownice pokazujące przebieg partii, źródło: https://bit.ly/3dt7nQw
Polanica-Zdrój gościła wielu wybitnych szachistów, m.in. prezydentów FIDE, Holendra Machgielisa (Maxa) Euwe i Filipińczyka Florencio Campomanesa z Filipin, w turniejach grali mistrzowie świata Wasilij Smysłow, Michał Tal i Anatolij Karpow. Od 1997 r. turniej szachowy został przekształcony w festiwal z udziałem setek zawodników, grających w turniejach w różnych kategoriach wiekowych i rankingowych. Zawodnicy i sympatycy szachów uczestniczą w wielu imprezach towarzyszących, jak "żywe szachy" (rozgrywanie partii szachów na dużej szachownicy przy pomocy osób przebranych za bierki szachowe), symultany, turnieje szachów szybkich i błyskawicznych.
Najsilniejszy dotychczas turniej w Polanicy-Zdroju rozegrano w 2000 r., osiągnął on wówczas rangę XVII kategorii FIDE (średni ranking turnieju wyniósł 2673). W 2010 r. Europejska Unia Szachowa ogłosiła rok 2012 "Rokiem Akiby Rubinsteina". W 2011 r. przy okazji rewitalizacji parku Zdrojowego w Polanicy-Zdroju, przed jednym z wejść ustawiono ławeczkę, na której siedzi z szachownicą na kolanach zamyślony arcymistrz Akiba Rubinstein.
58. Międzynarodowy Festiwal Szachowy im. Akiby Rubinsteina, Polanica-Zdrój, 13-21 sierpnia 2022
W tegorocznych turniejach głównych wystąpiło 566 zawodników z 9 krajów (Czechy, Dania, Francja, Grecja, Izrael, Niemcy, Polska, Ukraina i Włochy), w tym 10 arcymistrzów i 3 mistrzów międzynarodowych (4, 5).
Uroczystej inauguracji Festiwalu towarzyszyła odsłona w polanickim parku Szachowym rzeźby niedźwiadków grających w szachy (6). Ich twórczynią jest Karolina Konieczny, studentka rzeźby na wrocławskiej ASP. W oficjalnym otwarciu szachowego Festiwalu i odsłonie rzeźby z brązu wzięli udział m.in. burmistrz miasta Polanica Zdrój Mateusz Jellin, przewodnicząca rady miasta Marlena Runiewicz-Wac, prezes Polskiego Związku Szachowego Radosław Jedynak i prezes Dolnośląskiego Związku Szachowego Aleksander Sokólski.
Dlaczego jednak niedźwiadki? Ma to związek z legendą o powstaniu Polanicy-Zdroju. Wedle niej, gdy tereny porastała puszcza, pewien gajowy w upalny dzień poczuł zmęczenie. Gdy miał napić się wody z napotkanego źródełka, rzucił się na niego potężny niedźwiedź. Gajowy chciał go zabić, jednak dzikie zwierzę przemówiło wówczas ludzkim głosem i powiedziało, aby tego nie robić. Wówczas wskazał mu drogę do polany ze źródłem wody o wiele smaczniejszej. Gajowego, po zaczerpnięciu łyka wody, od razu opuściło zmęczenie, a niedźwiedź zniknął. Wieść o niezwykłej wodzie szybko rozeszła się po bliższej i dalszej okolicy, a wielu ludzi zaczęło przybywać do źródła. Dookoła polany powstała osada, którą po latach nazwano Polanicą-Zdrój (źródło: Polanica-Zdrój ma nową atrakcję. Małe niedźwiadki przebiją popularnością (whitemad.pl)).
W turnieju arcymistrzowskim Festiwalu zwyciężył reprezentant Niemiec Aleksander Donczenko. Drugi z tą samą liczbą zdobytych punktów był reprezentant Grecji Dimitrios Mastrovasilis. Trzecie miejsce zajął polski arcymistrz Grzegorz Nasuta (7).
Dimitrios Mastrovasilis i Grzegorz Nasuta, źródło: Dolnośląski Związek Szachowy, Facebook
Był to najsilniejszy w tym roku turniej kołowy w Polsce (średni ranking FIDE - 2564). Od wielu lat rozgrywany jest w Polanicy-Zdroju turniej seniorów, najsilniej obsadzony w Polsce turniej dla szachistów w wieku od 60 lat (dla kobiet w wieku od 50 lat). W tym roku zwyciężył Dariusz Gromczak. Drugie miejsce zajął Siergiej Szyłow z Ukrainy, a trzecie Boris Fainberg z Izraela. Turniejom głównym Festiwalu towarzyszyły imprezy szachowe, takie jak symultany z arcymistrzynią Jolantą Zawadzką i Zbigniewem Paklezą (8), turnieje szachów szybkich i błyskawicznych, turnieje kloca i szachów Fischera. Organizatorami Festiwalu byli: Dolnośląski Związek Szachowy, Teatr Zdrojowy - Centrum Kultury i Promocji w Polanicy-Zdroju oraz Polski Związek Szachowy. Sędzią głównym Festiwalu był sędzia klasy międzynarodowej Aleksander Sokólski.
GRUPY TURNIEJOWE
ARCYMISTRZOWSKI TURNIEJ KOŁOWY
- OPEN A - turniej zawodników z rankingiem FIDE powyżej 2000.
- OPEN B - turniej zawodników z rankingiem FIDE od 1600 do 2200.
- OPEN C - turniej seniorów: mężczyźni od 60 lat, kobiety od 50 lat.
- OPEN D - turniej zawodników z rankingiem FIDE do 2000 lub bez rankingu FIDE.
- OPEN E - turniej zawodników z rankingiem FIDE do 1600 lub bez rankingu FIDE.
- OPEN F - turniej dla dzieci do lat 12.
- OPEN G - dla dzieci do lat 12, do rankingu PZSzach 1250.
Turniej Arcymistrzowski rozgrywany był systemem kołowym, pozostałe turnieje systemem szwajcarskim.
Aleksander Donczenko zwycięzcą Turnieju Arcymistrzowskiego
Aleksander Donczenko (9) urodził się 22 marca 1998 w Moskwie. Jest synem mistrza międzynarodowego Anatolija Donczenki. W wieku czterech lat przeniósł się do Niemiec. W szachy nauczył się grać w wieku czterech lat od swojego ojca. W wieku ośmiu lat po raz pierwszy wziął udział w turniejach szachowych. Tytuł mistrza międzynarodowego zdobył w 2012 roku, a tytuł arcymistrza w 2015 roku (w wieku 16 lat, dziesięciu miesięcy i 22 dni). Jest obecnie jednym z trzech najsilniejszych szachistów w Niemczech. Aleksander Donczenko mieszka w Giessen, zaczął studiować prawo, zrezygnował jednak, aby całkowicie skoncentrować się na szachach. W grudniu 2021 w katowickim Spodku Aleksander Donczenko został wicemistrzem Europy w szachach szybkich.
Poniżej przedstawiony jest zapis partii ostatniej rundy, w której Aleksander Donczenko pokonał 19-latka Pawła Teclafa - jednego z najlepszych polskich szachistów młodego pokolenia. Paweł Teclaf zdobył swoją pierwszą normę arcymistrzowską w Turnieju Arcymistrzowskim podczas poprzedniego 57. Festiwalu im. Akiby Rubinsteina w sierpniu 2021 roku. Od tego czasu zdążył już zdobyć 2 następne normy na arcymistrza, ale może być problem z zatwierdzeniem tytułu, ponieważ według nowych regulacji (obowiązujących od 1 lipca 2022), przynajmniej jedna z 3 norm arcymistrzowskich powinna być zdobyta na turnieju rozgrywanym systemem szwajcarskim (źródło: https://www.facebook.com/chesscom. polska/ - YouTube Tomek Jaskółka).
Turniej kołowy jest to turniej rozgrywany systemem każdy z każdym, czyli każdy zawodnik zagra po jednej partii z każdym przeciwnikiem grającym w tym turnieju. Tytuł arcymistrza nadawany jest wówczas, gdy szachista w określonym czasie osiągnął trzy wartościowe rezultaty (tzw. normy) w turniejach międzynarodowych z udziałem arcymistrzów. Tytuł może być również przyznany za inne wybitne osiągnięcia, na przykład za zakwalifikowanie się do turnieju lub meczu pretendentów albo za zdobycie tytułu mistrza świata juniorów.
Aleksander Donczenko (2630) - Paweł Teclaf (2550) 58. Turniej Arcymistrzowski im. Akiby Rubinsteina, Polanica-Zdrój,
08/21/2022, runda 9
1. c4 c6 2. d4 d5 3. Sf3 Sf6 4. e3 Gf5 5. Sc3 e6 6. Sh4 Ge4 7. f3 Gg6 8. Gd2 d:c4 9. G:c4 b5 10. Ge2 a6 11. g3 c5 12. d:c5 G:c5 13. S:g6 h:g6 14. Hc2 Sbd7 15. a4 O-O 16. a:b5 a:b5 17. Kf2 Wc8 18. G:b5 Sd5 19. G:d7 H:d7 20. Hd3 Wfd8 21. S:d5 Hb7 22. Gc3 W:d5 23. Ha6 H:a6 24. W:a6 Gb4 25. G:b4 Wc2+ 26. Kf1 W:b2 27. Ge1 Wd3 28. Wa1 W:e3 29. f4 e5 30. f:e5 W:e5 31. h4 Wee2 32. Wh3 f6 33. Wa3 We5 34. Gf2 g5 35. h:g5 W:g5 36. Wf3 Wbb5 37. Wc3 Wh5 38. W:h5 W:h5 39. Wc5 Wh1+ 40. Kg2 Wb1 41. Kf3 Kf7 42. Wc7+ Kg6 43. Gc5 Wb8 44. Ke4 We8+ 45. We7 Wd8 46. Gb4 Wd1 47. Wa7 Wd8 48. Ge7 Wh8 49. Gd6 Wd8 50. Kd5 We8 51. Wb7 We1 52. Kc6 We8 53. Kd7 We4 54. Kd8 Kh7 55. Gf4 Kg6 56. We7 Wa4 57. Gb8 Wc4 58. Gd6 Kh7 59. Ke8 Kg8 60. We3 Wa4 61. Ke7 Wa7+ 62. Ke6 Wa4 63. We1 Wa7 64. Wh1 Wa4 65. Wb1 Wa7 66. Wb4 Wa6 67. Wc4 Wa7 68. Kf5 Wa5+ 69. Wc5 Wa4 70. Wb5 Kh7 71. Wb4 Wa5+ 72. Ke6 Wa7 73. Ge7 Kg6 74. Wg4+ Kh6 75. Kf7 g5 76. K:f6 Wa6+ 77. Kf7 Wa7 78. We4 Kh5 79. We5 Kh6 80. g4 1-0.
Dzieci do lat 12 grały w dwóch grupach. W Turnieju Open F z udziałem 81 dzieci zwyciężył Kamil Jasiulewicz z wynikiem 7,5 pkt. przed Adamem Marcinkowskim i Mikołajem Bielą, którzy zdobyli po 7 pkt. Natomiast w Turnieju Open G z udziałem 52 dzieci zwyciężył Borys Mencfel z wynikiem 7,5 pkt. przed Leonem Trendelem i Witoldem Drwięgą, którzy zdobyli po 7 pkt.
dr inż. Jan Sobótka
- nauczyciel akademicki,
licencjonowany instruktor
i sędzia szachowy
