Edytory tekstu
1962 - Douglas Engelbart z Uniwersytetu Stanforda, wynalazca m.in. myszy komputerowej, zaproponował, a następnie wdrożył do użytku, procesor tekstu z automatycznym zawijaniem słów, wyszukiwaniem i zastępowaniem, makrami definiowanymi przez użytkownika, przewijaniem tekstu oraz poleceniami przesuwania, kopiowania i usuwania znaków, słów lub bloków tekstu - dla swojego rewolucyjnego w tamtych czasach systemu operacyjnego NLS (oN-Line System).
1. Magnetic Tape/Selectric Typewriter1964 - IBM wypuszcza na rynek MT/ST (Magnetic Tape/Selectric Typewriter), który łączy cechy wcześniejszego urządzenia do pisania, Selectric, z magnetycznym zapisem (1). Taśma magnetyczna była pierwszym nośnikiem danych wielokrotnego użytku. Dzięki niej po raz pierwszy dało się edytować wpisany materiał bez konieczności ponownego wpisywania całości lub wycinania zakodowanej kopii. Na taśmie można było przechowywać informacje, odtwarzać je (tzn. ponownie automatycznie generować, z przechowywanych informacji), korygować, przedrukowywać tyle razy, ile to konieczne, a następnie usuwać i ponownie wykorzystywać do innych projektów. Oznaczało to opcję przetwarzania tekstu w sposób, jaki znamy ze współczesnych komputerów. Jednocześnie powstało pojęcie word processing. Było to tłumaczenie niemieckiego słowa textverarbeitung, wymyślonego pod koniec lat 50. przez Ulricha Steinhilpera, inżyniera IBM. Jego macierzysta firma przedefiniowała je "w celu opisania elektronicznych sposobów prowadzenia standardowego zestawu czynności biurowych - komponowania, poprawiania, drukowania i składania dokumentów pisemnych".
2. Ekran edytora O261967 - Powstaje O26 (2), pełnoekranowy edytor, który można było uruchomić na konsolach operatorskich komputerów mainframe serii CDC 6000, a później Cyber-70 i -170. Pierwsza wersja programu została napisana przez programistów CDC, Grega Mansfielda i Davida Cahlandera. W tym samym czasie narodził się też inny edytor pełnoekranowy, określany jako IDA, napisany przez Edgara T. Ironsa i Franza M. Djorupa w Instytucie Analiz Obronnych USA. Został uruchomiony na urządzeniu CDC 6600. Opisano go w późniejszym artykule stowarzyszenia komputerowego ACM jako edytor działający "na tanich stacjach wprowadzania i wyświetlania opartych na lampach, z klawiaturą i trzynastoma przyciskami funkcyjnymi". Zastosowano terminale z wyświetlaczem CDC 210, specjalnie zmodyfikowane, z dodatkowymi przyciskami funkcyjnymi. Edytor ten działał na domowym systemie pomiaru czasu IDA, znanym jako IDA-CRD.
1967 - W grudniu Butler Lampson i Peter Deutsch upublicznili program QED (Quick EDitor) dla systemu współdzielenia czasu na SDS 940 - komputer ten, opracowany przez Keitha Coucha, był pierwszym komercyjnym systemem komputerowym współdzielenia czasu. Stanowił część "Projektu Genie" (1964-1969) prowadzonego na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, finansowanego przez agencję badawczo-projektową ARPA (Advanced Research Project Agency) działającą dla amerykańskiego wojska - w celu wyprodukowania systemu odmierzania czasu.
1967 - Na Massachusets Institute of Technology powstaje TECO (Text Editor and COrrector), edytor dla komputera PDP-1, produkcji Digital Equipment Corporation, obsługującego system współdzielenia czasu.
1967 - Andy van Dam, Ted Nelson i studenci Uniwersytetu Brown opracowują Hypertext Editing System - HES (3). Był to pierwszy system hipertekstowy dostępny na komercyjnym sprzęcie, z którego mogli korzystać nawet laicy. Sprzedany został potem przez IBM agencji NASA do wykorzystania w dokumentacji programu Apollo. HES organizował dane w dwa główne typy: linki i tekst rozgałęziony. Tekst rozgałęziony może być automatycznie układany w menu, a punkt w danym obszarze - mieć przypisaną nazwę, zwaną etykietą; dostęp do niego można uzyskać później z ekranu. Chociaż HES był pionierem wielu nowoczesnych koncepcji hipertekstu, nacisk w nim położono na formatowanie tekstu i drukowanie.
1968 - Na Uniwersytecie Brown powstaje File Retrieval and Editing System (FRESS), następca HES-a. Włączono do niego wcześniejsze innowacje Engelbarta z NLS w celu zapewnienia współpracy, niezależnej od urządzeń edycji hipertekstu i przygotowania dokumentów. Używany na różnych terminalach na terminalach - od elektrycznych maszyn do pisania po graficzny minikomputer Imlac PDS-1. Był to prawdopodobnie pierwszy system komputerowy z funkcją "undo".
1969 - Dennis Ritchie i Ken Thompson (pierwotni twórcy języka C i systemu operacyjnego Unix), pracujący w Bell Labs opracowują uproszczoną formę edytora QED dla urządzeń PDP-7, napisaną w języku programowania PL/M pochodzącym z IBM.
1976 - Richard Stallman, Guy Steele i Dave Moon, pracujący wówczas w MIT, przygotowują zestaw makr EMACS (4) dla edytora TECO, działający na komputerze PDP 10.
1976 - W listopadzie 1976 William Joy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley opracowuje ekranowy edytor tekstu Vi (Visual Interface), a także jego j liniowy odpowiednik Ex. Vi (5) i Ex są jedynie różnymi interfejsami (jeden zorientowany na jeden ekran, drugi - na jedną linię) tego samego programu edytorskiego. Ex (czyli Vi) 1.1 został wydany jako część pierwszego wydania Berkeley Software Distribution (BSD) Unix w marcu 1978 roku. Dopiero w wersji 2.0, wydanej jako część Second BSD w maju 1979 roku, edytor został zainstalowany pod nazwą "Vi".
1976 - Programista Michael Shrayer wypuszcza na rynek pierwszy program do przetwarzania tekstu w komputerach IBM PC o nazwie Electric Pencil (6). Shrayer postanowił napisać instrukcje obsługi programów komputerowych na tych samych komputerach, na których działały programy. Efektem był w swoim czasie popularny i uznawany pierwszy program do przetwarzania tekstu na PC z prawdziwego zdarzenia.
1978 - Barnaby we współpracy z Jimem Foxem przygotowuje program WordStar (7) dla maszyn CP/M (napisany w assemblerze). Wydany w 1979 r. przez Micropro International, WordStar był pierwszym programem do przetwarzania tekstu wyprodukowanym dla mikrokomputerów, który odniósł komercyjny sukces. Stał się najlepiej sprzedającym się programem wczesnych lat 80.
1979-80 - WordPerfect (8) jest jednym z najbardziej znanych edytorów tekstu. Pierwotnie opracowany został w ramach kontraktu na Uniwersytecie Brighama Younga do użytku na minikomputerze Data General w 1979 roku. Autorzy zachowali prawa do programu, tworząc Satellite Software International (SSI) do sprzedaży programu pod nazwą WordPerfect od 1980 roku. W 1982 roku program przeszedł do MS-DOS i szybko pojawiło się kilka mocno zaktualizowanych wersji. Lista funkcji aplikacji była znacznie bardziej zaawansowana niż jej głównej konkurencji - WordStara. WordPerfect szybko wyparł większość innych produktów na rynku, szczególnie po wydaniu 4.2 w 1986 roku i stał się standardem na rynku systemu DOS przez wersję 5.1 w 1989 roku. WordPerfect został najpierw sprzedany firmie Novell, a następnie Corel. W 2003 r. Corel został przejęty przez Vector Capital, firmę typu venture capital z siedzibą w San Francisco i prywatne fundusze inwestycyjne.
1983 - Firma Underware wydaje BRIEF (Basic Reconfigurable Interactive Editing Facility) edytor tekstu, napisany przez Dave'a Naniana i Michaela Strickmana. BRIEF został następnie zakupiony przez Solution Systems, a następnie przejęty przez Borland.
1985 - W listopadzie 1985 r. Microsoft wydaje prosty edytor tekstu Notepad jako część Microsoft Windows 1.0.
1985 - Sammy Mitchell z korporacji Semware wydaje edytor tekstu QEdit (Quick Edit), później w 1992 r. przemianowany na The SemWare Editor (TSE). Napisany został pierwotnie w Turbo Pascalu, później w 1990 r. przeniesiony do C. Jeden z popularniejszych edytorów używanych przez programistów.
1988 - Powstaje TAG (10), polski edytor tekstu na PC, pracujący w trybie graficznym w systemie DOS. Producentem programu była gdańska Spółdzielnia Pracy Informatyków InfoService. W momencie pojawienia się na rynku TAG był jednym z nielicznych edytorów tekstu działających w trybie graficznym, dzięki czemu bez problemu obsługiwał polskie litery. Posiadał kilka własnych, wbudowanych krojów czcionek, umożliwiał ich modyfikację przy pomocy dostarczanego z pakietem edytora czcionek TAGer. Drukował w trybie graficznym na większości drukarek. Miał uproszczony podgląd wydruku oraz przyjmował wszystkie ówczesne sposoby kodowania polskich znaków. Oferował sprawdzanie polskiej ortografii. Autorami programu byli Artur Duszewski, Tomasz Kosiński, Jarosław Milczek i Grzegorz Wąsowski. Wersja 3.16 z roku 1996 była ostatnią. Był pierwszym masowo używanym polskim programem biurowym. W połowie lat dziewięćdziesiątych XX w. został ostatecznie wyparty z rynku przez spolszczony Microsoft Word.
1989 - Microsoft wydaje pierwszą wersję komercyjnego programu Word for Windows. Wraz z wydaniem systemu Windows 3.0 w następnym roku sprzedaż zaczęła rosnąć, a Microsoft szybko stał się liderem rynku procesorów tekstu dla komputerów kompatybilnych z IBM PC. W 1991 roku Microsoft wykorzystał rosnącą popularność programu Word for Windows, wydając wersję programu Word for DOS w wersji 5.5, która wprowadziła interfejs podobnym do interfejsu aplikacji Windows. W 1991 roku Microsoft rozpoczął projekt o nazwie kodowej Pyramid, aby całkowicie przepisać Microsoft Word od podstaw. Zarówno wersje dla Windows, jak i Mac OS zaczynałyby się od tej samej bazy kodowej. Został on porzucony, gdy ustalono, że zespół programistów będzie potrzebował zbyt dużo czasu, aby przepisać, a następnie dogonić wszystkie nowe możliwości, które mogłyby być dodane w tym samym czasie bez przepisywania. Zamiast tego, kolejne wersje programu Word dla Windows i Mac OS, zwane wersją 6.0, rozpoczęły się od bazy kodu Word dla Windows 2.0. Wraz z wydaniem Word 6.0 w 1993 roku Microsoft ponownie próbował zsynchronizować numery wersji i koordynować nazewnictwo produktów na różnych platformach, tym razem w systemach DOS, Mac OS i Windows (była to ostatnia wersja Word dla DOS).
2002 - Na konferencji Windows Hardware Engineering Conference (WinHEC 2002) Microsoft ogłosił, że Windows Vista (wówczas znany pod nazwą kodową "Longhorn") będzie oferował funkcje rozpoznawaniu mowy. Były to pierwsze zapowiedzi wprowadzenia komend głosowych do użytkowych programów. Od tego czasu zarówno Microsoft, jak później teź Google i Apple zaczęły rozwijać techniki przetwarzania mowy na tekst. Jest to coraz częściej stosowana funkcja, zwłaszcza w urządzeniach mobilnych. Narzędzie typu głosowa edycja tekstu to jednak wciąż przyszłość.
Mirosław Usidus
